Tot dit voorjaar was Johanna Priester als huisarts verbonden aan Therapeuticum Helianth in Rotterdam. ‘Echt niet elke patiënt kwam voor onze antroposofisch geïnspireerde kijk op ziek zijn en gezond worden. Voor sommigen waren we gewoon het gezondheidscentrum om de hoek. Dan kan het zo zijn dat een patiënt binnenkomt met de houding “Kan iemand dit voor mij oplossen?” In de hoop te horen: “als je dit nu maar doet of inneemt, dan komt het vanzelf wel goed”. Maar wat vitaliserend is voor jou, is een persoonlijke vraag. Het antwoord hangt samen met wie je bent, wat je gedaan hebt en hoe je op dit moment in het leven staat. Als je wilt afvallen, kun je je afvragen waarom dat zou moeten. Wat betekent ‘gewichtig zijn’ bijvoorbeeld voor je, op dit moment in je leven?’

Koester je innerlijke vrijheid

Gezondheid is nooit statisch, maar draait om het telkens weer veroveren van evenwicht. Met alles wat je doet, passeer je steeds dat punt waardoor je uit balans raakt De kunst is om dan te zorgen voor een tegenbeweging. Vaak gebeurt dat vanzelf; we gaan bijvoorbeeld zweten als het lichaam te warm wordt. Maar we zullen onze vitaliteit en ons zielenleven steeds bewuster zélf moeten en kunnen verzorgen. Het bewustzijn dat daarvoor nodig is, komt pas tot stand als we een zekere afstand nemen tot onszelf. Je zult steeds beter moeten leren onderscheiden wat van jou is en wat er van buiten komt. De emoties die gepaard gaan met het coronatijdperk bijvoorbeeld: lukt het om die zuiver waar te nemen, zonder oordeel? Lees de krantenkoppen maar eens kritisch: wordt er louter informatie gegeven of ook al een stuk interpretatie – dus emotie? Wat voel je precies? Is dat een gevoel dat buiten jezelf wordt opgeroepen? Ga je daarin mee of niet? Als je beseft dat je een emotie hebt, maar niet bent, schept dat innerlijke vrijheid. Angst kun je dan bijvoorbeeld veranderen in een interesse, door jezelf te verdiepen in de angst die je hebt. Je kunt jezelf dus oefenen in het onderscheiden van wat je waarneemt en het oordeel dat ermee samenhangt. Waarnemingen en emoties scheiden is de grote uitdaging van deze tijd. In wezen scheid je dan feiten (kennis) en meningen.’

Tekening: Wie langs de lijn van een lemniscaat wandelt, merkt dat in het kruispunt ‘als vanzelf’ de naar buiten gerichte oriëntatie verandert in een naar binnen gerichte (en andersom). Uitstromen wordt binnenlaten.

Waarnemingen en emoties scheiden is de grote uitdaging van deze tijd

Investeer in gezonde gesprekken

‘Het uitwisselen van pure feiten over covid-19, zonder zweem van interpretaties, heb ik als arts vanaf het begin van de pandemie gemist. Een klein voorbeeld: het sterftecijfer van covid-patiënten wordt vaak gemeld. Maar hoe dit cijfer zich verhoudt tot de sterfte in andere jaren of ten opzichte van andere doodsoorzaken is kennis die een arts zelf niet zo maar paraat heeft. We leven in een wereld van meningen, terwijl wetenschap zich juist ontwikkelt vanuit het niet weten. Blijven uitwisselen, open en nieuwsgierig, tot er consensus is over een volgende stap, theorie of ontdekking, is van wezenlijk belang. Hetzelfde principe ligt ten grondslag aan een gezond gesprek van mens tot mens: dat gaat heen en weer tussen jou en de ander – van buiten naar binnen en weer terug naar buiten. Je laat de ander toe, verteert wat hij gezegd heeft en daarna kun je een doorvoeld antwoord formuleren. Dat is het wezenlijke van een menselijke ontmoeting. Alleen maar ageren en reageren is een ‘dierlijker ‘ proces. In deze tijd valt wat mensen denken, voelen en doen steeds meer uit elkaar. We zullen steeds bewuster moeten leren omgaan met het proces van contact maken, luisteren, formuleren en handelen en niet maar doorgaan zonder tussentijds afstand te nemen.’

Verhoud je tot de wereld

‘De antroposofische geneeskunde gaat ervan uit dat we als mens altijd in ontwikkeling zijn – ook als we dat zelf niet zien. Rudolf Steiner zei als je jezelf wilt leren kennen, kijk dan naar de wereld. Alles wat we in de mens vinden, vinden we in de wereld in het groot terug, met dezelfde kwaliteiten. Hoe wij met de natuurrijken zijn omgegaan heeft ons gebracht waar we nu zijn. Het covid-virus heeft ons denk ik wel iets te zeggen! Antroposofische geneesmiddelen, die voortkomen uit de natuurrijken, komen ook met een boodschap: je kunt ze opvatten als een richtingaanwijzers. Als je zo’n geneesmiddel neemt, ga je echt in gesprek met de wereld, en dus met jezelf.’

Het leven moet nu eenmaal schommelen tussen jezelf en de ander, jezelf en de wereld, toekomst en verleden, leven en dood

Heb oog voor het kruispunt

‘Alles is in beweging. Waar hebben we nog houvast? Niet door iets vast te houden – het leven moet nu eenmaal schommelen tussen buiten en binnen, jezelf en de ander, jezelf en de wereld, verleden en toekomst, leven en dood. Door te proberen in het nu te leven, passeer je dat moment van evenwicht herstellen bewust. Je kunt dat mooi zien in het hart van de lemniscaat: in dat kruispunt gaat binnen over in buiten. Dat is waar jouw eigen vrije ruimte zich bevindt. Die ruimte verzorgen is belangrijk. Wat buiten is, moet binnen kunnen worden en andersom. Geven en ontvangen, beschouwen en handelen, chaos en verstarring, hemel en aarde: alles zoekt naar een evenwicht. De lemniscaat verbindt uitersten en op het kruispunt is er die mysterieuze omstulping. Daar, in dat niets, kan iets nieuws ontstaan. Ons hart doet dat ook: in elke hartslag is daar dat heilige punt van het ‘niets’, waar het bloed even stilstaat, beluisterd wordt, en dan door mag stromen in de juiste richting – met een nieuwe impuls.’

---

Zet jezelf neer

Een kleine oefening die je kan helpen om je vrije ruimte te verzorgen gaat zo. Sta rechtop en stel jezelf de drie ruimterichtingen voor: boven-beneden, voor-achter en links-rechts. Verbind deze richtingen met hemel-aarde, toekomst-verleden en ontvangen-geven. Sluit eventueel je ogen en tast af hoe je je verhoudt tot die drie ruimterichtingen. Meer naar beneden of meer naar boven? Meer naar achteren of meer naar voren? Meer naar rechts of naar links?

Ga nu bewust in het midden staan, precies tussen al deze ruimterichtingen in. Zo zet je jezelf neer. Het vergroot je bewustzijn. In wezen stel je jezelf de vraag hoe het met je is. Geef je of neem je? Leef je meer richting de toekomst of hel je achterover naar het verleden? Voel je je aards of meer aangetrokken tot het hemelse? Vragen stellen is zo belangrijk!’

---

Natuur, kunst, religie: drie onmisbare ingrediënten voor een gezond leven.

Een tekort merk je aanvankelijk nauwelijks op; je kunt best éven zonder.
Maar naast het lichaam, hebben ook ziel en geest voeding nodig.
Snaaien, zappen en surfen kunnen erop wijzen dat je ondervoed bent:
is er genoeg verbinding, verwondering en eerbied in je dagelijks leven?

Zoek in het klein: een vogeltje op je balkon, een bloem goed bekijken,
echt gaan zitten voor het beluisteren van een muziekstuk,
zelf iets scheppen, in gesprek raken over een gedicht,
buigen voor dat wat boven de menselijke zwakheid uitstijgt…
Aandachtig kiezen, klaarmaken, proeven: Is dit wat ik zoek?

Johanna Priester

---

Johanna Priester nam dit voorjaar afscheid als huisarts van Therapeuticum Helianth (Rotterdam). Nu ze met pensioen is, deelt  ze haar kennis over ziek zijn en gezond worden op andere manieren. Ze maakt videoboodschappen die ze publiceert op haar youtubekanaal. Misschien ken je ook haar korte teksten met een ondersteunende, positieve inhoud, die ze eerder deelde op de website puntjes.nu. Gericht op het versterken van zelfinzicht, oplossend vermogen, gezond gedrag, zelfmanagement en op het aanvaarden van dat wat nu eenmaal bij het leven hoort. Voor schrijven heeft Johanna Priester weer meer tijd. Wat een geluk voor de lezers van Ita: in het komende winternummer vind je haar eerste bijdrage.