Een tweede huid, notities over turf
Tekst Huib de Ruiter | Beeld shutterstock & Huib de Ruiter
Wat opgroeiende kinderen nodig hebben, is warmte en omhulling. Turf kan daar goed bij helpen. In de vorm van olie ken je dat misschien al wel. Dat je van turf ook kleding kunt maken is minder bekend. Rond 1900, toen wol soms schaars was, werden van turf dingen gemaakt als hoeden, jassen, tapijten en paardendekens. Binnen de antroposofie werd turftextiel verder ontwikkeld. Rudolf Steiner achtte dat van groot belang omdat turf bescherming biedt tegen bepaalde soorten straling. Nu schermtijd zo explosief is toegenomen, vooral onder jongeren in de groei, is het een mooi middel om beter te leren kennen.
Hoe werkt turf?
Turf komt uit het hoogveen, waarin afgestorven plantenresten niet helemaal vergaan. In de herfst zien we dat bladeren verkleuren van het vitale groen via geel en rood naar bruin en zwart. Daarin is zichtbaar hoe de levenskrachten (etherkrachten) zich losmaken en terugtrekken uit de plant. Dit proces van afsterven en ontbinding vindt niet plaats in het hoogveen. In dit voedselarme en zure milieu blijven plantenresten bestaan. Het zijn gebieden waar de bodem ondoordringbaar is voor water zodat het niet weg kan. Onder water kan zuurstof er niet goed bij en is vertering en verrotting niet mogelijk. Wat in het veen terechtkomt, wordt geconserveerd en onder een steeds dikkere laag afgeschermd. Als substantie maakt turf dus een proces mogelijk van conservering en afscherming. Veen groeit erg traag: 1 centimeter per 10 jaar. Meestal is het dus duizenden jaren oud. Het is ontstaan in tijden dat de lucht en het water nog helder en zuiver waren. Eeuwenoude groei- en vormkrachten van een oorspronkelijk gezonde, gifvrije, bezielde natuur zijn in de turfvezels opgeslagen.
Turf is ontstaan in tijden dat de lucht en het water nog helder en zuiver waren
Ons etherlichaam
Zoals het hoogveen conserverend werkt, afsluit en bewaart wat erin terecht is gekomen, zo werkt turf ook afschermend voor de mens. Ieder mens beschikt over zeer werkzame levenskrachten (etherlichaam) die het fysieke lijf voortdurend opbouwen en levend houden. Met gangbare kleding beschermen we ons tegen weersinvloeden als kou en vocht, maar turf kan ons ook beschermen tegen invloeden die niet direct waarneembaar zijn. De atmosfeer is bijvoorbeeld ook vol van allerlei soorten straling en communicatiegolven. De meeste mensen merken hier niets van. Toch kunnen deze elektromagnetische stralingen invloed hebben op onze levenskrachten, zeker bij mensen die hoogsensitief zijn. Hun etherlichaam is opener en kwetsbaarder voor prikkels en invloeden van buitenaf. De afschermende kwaliteit van turf kan dan helpen om je etherlichaam gezond te houden.
In deze tijd zien we enerzijds mensen die vrijwel ongevoelig zijn; een andere groep mensen wordt juist steeds sensitiever. Veel mensen kunnen uren voor een beeldscherm zitten en merken niets. Anderen voelen juist dat dan de vitaliteit in hun hoofdgebied afgebroken wordt. Sommige mensen hebben zelfs last van de elektromagnetische straling van een televisie die aan staat in een ander vertrek. Computers en beeldschermen kunnen ook belastend zijn. Ze geven een soort vals licht en zuigen onze energie weg – dat hebben we het afgelopen jaar volop kunnen ervaren. Kinderen en jongeren die er gevoelig voor zijn, kunnen gebaat zijn bij het inwrijven van de borst en bovenbuik met turfolie.
Beeldschermen zuigen onze energie weg – dat hebben we het afgelopen jaar volop kunnen ervaren
Opwarmer en beschermer
Net als in het hoogveen speelt zich in onze huid een vertraagd afsterfproces af van huidcellen waardoor een werend, bijna levenloos laagje ontstaat: de hoornlaag. Frappant is dat turf bepaalde bruine kleurstoffen bevat die sterk verwant zijn met melanine, het menselijk huidpigment. Het zijn zogenaamde humines. In onze huid ontstaan bruine pigmenten als reactie op licht, waarna ze ons beschermen tegen verbranding: ze zetten ultraviolet licht om in warmte. De humines in turf geven ook warmte af door ultraviolet licht om te zetten in infrarood.
In het veen gedijen vooral twee planten: veenmos (Sphagnum) en wollegras (Eriophorum Vaginatum). Het veenmos houdt het water vast; het kan tot 25 keer het eigen gewicht aan water opnemen. Het overwoekert alles – ook zichzelf. Wollegras heeft een stengel met een wit pluizenbolletje. Deze stengel levert de benodigde vezels voor verwerking tot garens.
In de huidige tijd is een extra bescherming tegen allerlei stralingsinvloeden heel waardevol. Mensen voelen zich met turfkleding vaak meer beschermd of steviger verankerd in zichzelf. Hun lichaamswarmte blijft beter bewaard omdat turf een grote opwarmende kwaliteit heeft. In de vorm van olie (Solum Uliginosum) geeft turf een heel verfijnde warmte af die afschermend werkt – als een tweede huid. Kinderen die te open zijn, hebben daar steun aan. In een drukke klas kunnen ze bijvoorbeeld meer bij zichzelf te blijven. Ook volwassenen kunnen er baat bij hebben. Turfolie verlicht bijvoorbeeld ook bij fibromyalgie, pijn van metastasen of reumatische klachten.
Rudolf Steiner had al oog voor de etherkrachten die in turf zijn opgeslagen en moedigde textielpioniers aan
Turfkleding
De verwerking van turf tot textiel is nog in ontwikkeling. Vroeger kookte men de turf met loog en ook met zwavelzuur. Dat gaf op zich een bruikbare vezel, maar het gaat ook om het bewaren van de subtiele kwaliteiten van de turf. Rudolf Steiner had al oog voor de etherkrachten die in turf zijn opgeslagen en moedigde textielpioniers aan om die zo goed mogelijk te behouden. Juist die etherkrachten zijn wezenlijk voor de werking van turf als opwarmer en beschermer. Die etherkrachten kun je bovendien nog versterken. Het mineraal antimoniet en planten als het kaasjeskruid, de larix en de kastanje geven turf bijvoorbeeld meer vitaliteit. Ook kan het kaarden en spinnen tot garen nog verder verfijnd worden. Turf moet gemengd worden met wol of zijde om het te kunnen spinnen. Zo ontstaan stoffen die prettig dragen, je warm houden en vocht goed vocht kunnen opslaan zonder klam aan te voelen.
Turf & technologie
Tegen harde vormen van straling, zoals röntgenstraling en radioactieve straling beschermt turf vooralsnog niet. Daar helpt alleen een metaal als lood. Bij electrosmog kan het nog wel van betekenis zijn. Technologie krijgt steeds meer grip op ons leven. Het 5G netwerk is er al gekomen – daar was helaas weinig discussie over. De focus ligt louter op de voordelen die het heeft. Maar voor een heel aantal mensen zal het een merkbare belasting gaan vormen. Wellicht dat turfkleding en turfolie voor deze mensen een goede hulp zijn.
In de Oudheid werd turf volop gebruikt: in bad, bij reumatische klachten en als brandstof en isolatiemateriaal.
Turfmolm beschermt tuinplanten tegen de winterkou. Het werkt niet als mest, maar vertraagt de plantengroei juist een beetje.
Turf groeit 1 millimeter per jaar. Lagen van 10 meter dik voeren dus terug naar tijden waarin de natuur nog schoon, zuiver en vitaal was.
In Duitsland zijn badkuren met turf-brei effectief bevonden bij vruchtbaarheidsproblemen. Turfolie op borst en rug geeft verlichting bij benauwdheid door corona.
Turf werkt antibacterieel. Open wonden genezen sneller met turfpoeder.
De productie van turfproducten vindt plaats in een aantal instellingen voor antroposofische zorg. In Nederland gebeurt dat bij Breidablick in Midden Beemster, onderdeel van de Raphaëlstichting. Daar worden bijvoorbeeld inlegzooltjes, oliën, zalven, dekbedden en onderdekens gemaakt. Je vindt er ook ‘computerslabs’ die je kunnen beschermen tegen beeldschermstraling. Ook in Duitsland kun je turfproducten bestellen.
Verder lezen?
www.raphaelstichting.nl/breidablick/wp-content/uploads/sites/21/2012/06/Turfpost.pdf
www.wandil.de/de/publikationen.html
Huib de Ruiter 
werkt samen met collega artsen en therapeuten in therapeuticum De Lemniscaat in Leiden. Hij bestudeert de werkzame eigenschappen van grondstoffen voor antroposofische geneesmiddelen. In Ita deelt hij zijn bevindingen.