Hooggevoeligheid bestaat gewoon

Door Redactie - In: diversen, geestelijke gezondheid - 21 september 2014

Tekst I Inica Loe    Fotografie I Heidi Arts


‘Als je niet weet dat je hooggevoelig bent en er niet mee hebt leren omgaan brand je uiteindelijk op’, zegt Annejet Rümke (58), consultatief antroposofisch arts. Volgens Rümke zijn hooggevoeligheid en burnout nauw met elkaar verbonden. Door haar jarenlange ervaring in de volwassenen- en kinderpsychiatrie en ook door het meemaken van een persoonlijke burnout, raakte Rümke gespecialiseerd in hooggevoeligheidsproblematiek. Een gesprek over het verschil tussen loneliness en solitude, over de noodzaak ‘af en toe een beetje weg te kunnen dromen’ en over het belang van het leren bewaren van evenwicht tussen de eisen die de wereld aan je stelt en dat wat je zelf wilt doen met je leven.

Hooggevoeligheid bestaat gewoon

 ‘Op mijn vierde wist ik al dat ik arts wilde worden. Ik kan me niet anders herinneren dan dat ik met dat plan geboren ben. Ik denk dat ik in mijn hart een genezer ben, een healer, en dat er het mij om gaat mensen te helpen zich te ontwikkelen, in beweging te komen. Als consultatief arts kan ik meer tijd nemen voor de vaak complexe vragen waarmee een patiënt komt. In mijn praktijk werk ik vanuit het antroposofisch mensbeeld, waarbij ik naar de vier lagen kijk: het fysieke lichaam, de levensenergie, de ziel en het Ik. Zo nodig verwijs ik door naar vaktherapeuten voor massage, euritmie of kunstzinnige therapie. Daarnaast wordt het herstelproces bevorderd door het voeren van biografische gesprekken, coaching, oefeningen, voeding en zo nodig natuurlijke geneesmiddelen.

Antroposofische geneeskunde is altijd meerdimensionaal; je vormt samen met de patiënt en de verschillende therapeuten een team. Dit geldt zeker voor meer ingewikkelde problematiek, zoals overbelasting door een niet herkende hooggevoeligheid, gevolgen van langdurige onveiligheid en trauma of burnout. Antroposofie is mijn spirituele thuisland, maar daarnaast put ik uit vele andere bronnen, zoals voice dialogue. Ik werk met verhalen, sjamanistische wijsheid en vormen van meditatie. Voor mij is dat moderne antroposofie: verschillende stromen met elkaar verbinden. We leven onze biografie niet geïsoleerd; onze constitutie en innerlijke ervaringen hangen samen met de generaties voor ons, gebeurtenissen om ons heen en met onze eerdere levens. Dit vormt een stille vraag en een ingang in mijn werk met mensen: wie ben jij, en wat kun je ontwikkelen aan jouw leven, inclusief de hindernissen die dat leven je geeft?

‘Hooggevoeligheid wordt nog steeds geproblematiseerd, terwijl het gewoon te maken heeft met je constitutie, je aanleg’

‘Ik zie vaak twee soorten reacties bij ouders van hooggevoelige kinderen. De ene is dat ze hun kind teveel willen beschermen tegen de hardheid van de wereld; dat doen vooral ouders die zelf hooggevoelig zijn en in hun eigen kindertijd onder druk werden gezet om zich aan te passen. De andere reactie is er een van ontkenning en het negeren ervan. In het kielzog daarvan ontstaat vaak het idee dat er iets verkeerd is met het kind. Er is al veel gewonnen wanneer ouders gaan beseffen dat hooggevoeligheid gewoon bestaat, normaal is, en dat je er het beste zo en zo mee om kunt gaan.

Als een hooggevoelig kind geen vriendjes mee naar huis neemt vinden zijn ouders dat zielig, maar het kind heeft tijd nodig om indrukken te verteren, bij te komen, gewoon niks te doen. Deze kinderen hebben behoefte aan een echt gesprek op zijn tijd, maar willen ook met rust gelaten worden. Onder druk gaan ze minder presteren. Het Engels drukt de waarde van alleen zijn mooi uit in het verschil tussen loneliness en solitude. De eenzaamheid die isoleert en ongelukkig maakt versus de zelfgekozen eenzaamheid waarin je contact maakt met je innerlijke krachtbronnen.

Rond mijn 37e raakte ik burnout. Achteraf kan ik zien dat ik al een paar keer eerder over de rand van de afgrond was gegaan door hard werken en te weinig tijd voor solitude. De tijd tussen twee banen gebruikte ik steevast om weer bij te komen. Ik heb gemerkt dat burnout en hooggevoeligheid vaak nauw met elkaar verweven zijn: als je niet weet dat je hooggevoelig bent en er niet mee hebt leren omgaan brand je uiteindelijk op. Ik ben op dit moment een boekje aan het schrijven over hooggevoelige kinderen en veel van wat ik tegenkom herken ik uit mijn eigen jeugd. Een bepaalde lichtgeraaktheid, plotseling heel erg boos zijn omdat ik totaal overprikkeld was. Als kind al de sterke behoefte om in mijn eentje in de natuur te zijn en ook een vanzelfsprekende verbinding met het transcendente als ankerpunt in een soms onveilige wereld.’

 

Wat is hooggevoeligheid?

‘Hooggevoeligheid is een aanleg waardoor iemand meer open is voor indrukken: prikkels van buitenaf en van binnenuit, maar ook voor de spirituele realiteit. Hooggevoeligheid wordt nog steeds geproblematiseerd, terwijl het gewoon te maken heeft met je constitutie, je aanleg. Je zou kunnen zeggen dat een hooggevoelig persoon zijn lichaam niet helemaal volledig ‘bewoont’, waardoor hij of zij zich minder kan begrenzen en afsluiten voor de omgeving. Doordat je leert rekening te houden met je eigen behoeften, praktische oefeningen doet of in een rollenspel nieuwe vaardigheden aanleert kun je de gevoeligheid gaandeweg omvormen tot een instrument. Dan word je je meer bewust van de impact die de omgeving op je heeft, bijvoorbeeld in het openbaar vervoer. Je leert dat je kunt opstaan en ergens anders kunt gaan zitten. Je kunt je afschermen door een glazen stolp om je heen te visualiseren, of een haag van rozen. Ook kun je naar je innerlijke stilte luisteren, of je concentreren op een meditatieve tekst. In een gesprek is het plaatsen van een voorwerp tussen jezelf en je gesprekspartner een goed hulpmiddel.

In deze tijd is de aanslag op ons etherlichaam, op onze levenskrachten, veel groter dan vroeger. Kinderen hebben al vroeg verschillende omgevingen waaraan ze zich moeten aanpassen: papadag, mamadag, omadag, naar de crèche. Ze worden belast met lichaamsvreemde stoffen in de voeding, elektrosmog, veel omgevingslawaai, ook al in de buik. Wij hebben extreem kort zwangerschapsverlof in vergelijking tot andere Europese landen, wat veel druk voor de ouders en dus voor het kind oplevert. Op school zijn er stressfactoren als de toenemende toets- en prestatiedwang en pesten; een hooggevoelig kind houdt van harmonie en lijdt er ook onder als een ander kind wordt gepest. Deze constante overbelasting leidt op steeds jongere leeftijd tot gezondheids- en gedragsproblemen. Vroeger maalde niemand erom als je pas op je vijfde naar de kleuterschool ging. Door de grotere gezinnen werd er minder op ieder kind afzonderlijk gelet. Het had de vrijheid om zelf te leren omgaan met grenssituaties als verveling, frustratie, kinderziekten en pijn. Tegenwoordig is verveling taboe en dus worden ze beziggehouden door volwassenen. Zeker niet alles was vroeger beter, maar het levenstempo lag wel minder hoog, wat  voor gevoelige kinderen betekende dat er meer ruimte was om in jezelf te zijn, een beetje weg te dromen.

Mijn jonge moeder hield ons na de geboorte zes weken binnen, we lagen bij het open raam onder de ritselende blaadjes van de kastanje, en dat was heel gewoon. Het was normaal een jong baby’tje en ook de moeder rust te gunnen. Nu zie je kindjes al na drie weken op straat, op een feestje of een verre vliegreis. Ze worden ter hoogte van de autobumpers op looppassnelheid in kleine open buggy’s de stad doorgereden, hun blik naar voren gericht waardoor ze niet in contact zijn en bestormd worden door alle indrukken. Dit kost levenskracht die het jonge kind eigenlijk nodig heeft om te groeien en veilig aan te komen in zichzelf en in de wereld. Er zijn verschillende reacties mogelijk op overprikkeling: óf je sluit je af, óf je ontwikkelt hyperactiviteit waarvoor dan weer medicatie nodig is. Het kan ook anders: in Denemarken hebben kinderen vanuit de wagen nog oogcontact met hun ouders.’

 

Wat betekent gezondheid voor jou?

‘Ik denk dat je gezond bent als je zonder je eigen constitutie geweld aan te doen het evenwicht weet te bewaren tussen de eisen die de wereld aan je stelt en dat wat je zelf wilt doen met je leven. Voor de een betekent dat tachtig uur per week werken, voor de ander twintig uur. Het betekent dat je je vitaal en uitgerust voelt en ook een zekere tevredenheid en harmonie hebt in en met jezelf. Het is niet ongezond om zo nu en dan eens ziek te zijn, maar je kunt niet meer van gezondheid spreken als je steeds moe bent en iedere griep die er heerst oppikt. Dan is de salutogenese, het zelfherstellend vermogen van het lichaam verstoord. Het is mooi dat mensen in deze tijd meer bewustzijn ontwikkelen en meer investeren in hun eigen gezondheid en ontwikkeling. Ik spoor hen altijd aan om zelf actief op zoek te gaan naar wat goed is voor hun welbevinden. Als je weet wat je op een bepaald moment nodig hebt versterkt dat enorm het gevoel van gezondheid en weerbaarheid. Het is voor een patiënt vaak een eyeopener dat hij of zij beter dan wie ook zelf het beheer over de eigen gezondheid kan voeren.’

 

s I        www.thuiskomeninjelijf.nl

            Praktijk Annejet Rümke


Wie is Annejet Rümke?

Annejet Rümke (58) is opgeleid tot (antroposofisch) huisarts, was vrijeschoolarts te Alkmaar en heeft lange tijd in de volwassenen- en kinderpsychiatrie gewerkt. Ze is in verschillende therapeutische richtingen geschoold, waaronder relatie- en gezinstherapie. Sinds 1994 is ze werkzaam als consultatief arts in een eigen praktijk (momenteel in Amsterdam en Egmond). Daarnaast geeft ze adviezen vanuit Metabolic Balance, een wetenschappelijk onderbouwd voedingsprogramma. Ze verzorgt al vele jaren in binnen- en buitenland (na)scholing als gastdocent aan antroposofische beroepsopleidingen en houdt lezingen en workshops over burnout, hooggevoeligheid en helend werken met innerlijke beelden. Annejet Rümke heeft verschillende boeken geschreven, o.a. over de psychiatrie en burnout. Binnenkort verschijnt Hooggevoelig? Weerbaarheid en intuïtie, over de opvoeding van hooggevoelige kinderen. Momenteel is ze samen met een euritmist en een kunstzinnig therapeute bezig met het opzetten van Zefir, Centrum voor Hooggevoeligheid in de regio Egmond-Bergen.