Natuur als medicament
Tekst Manon Berendse | Beeld Shutterstock
Positieve gezondheid
In deze rubriek komen mensen aan het woord die het zelfgenezend vermogen en de veerkracht van de mens bewust aanspreken. Werken vanuit een mensbeeld dat geïnspireerd is door de samenhang tussen mens, aarde en kosmos is niet voorbehouden aan de antroposofie. We vinden daar steeds meer mooie voorbeelden van onder de noemer Positieve Gezondheid. | iph.nl
Een natuurlijke omgeving is heilzaam voor mensen die herstellen van burn-out, maar bij wie kun je daarvoor terecht? Artsen houden praktijk aan huis en niet elke therapeut is gewend om buiten te werken met cliënten. Natuurcoach Marian Buijs legde zich toe op burn-out als aandoening. Liefst werkt ze onder de blote hemel, omdat ze steeds weer ziet hoe de natuur mensen helpt bij het zich bewust worden van hun patronen, verantwoordelijkheden en behoeften.
‘De natuur is groots in al haar eenvoud. Hier val je samen met het ritme van de echte wereld’
De zon verwarmt het duinzand, de zee ruist in de verte en de eerste trekvogels laten zich horen. We staan middenin Oranjezon op de kop van Walcheren – ooit een woest duinlandschap dat eigendom was van de prinsen van Oranje. Nu, acht eeuwen later, is het een beschermd natuurgebied. Via bos, struweel en duingrasland kun je lopen tot aan de Noordzee. Met een beetje geluk tref je op je wandeling wilde Konikpaarden, reeën of damherten. Ook vlinders voelen zich er thuis. ‘Welkom in mijn werkkamer’, glimlacht Marian Buijs.
Grootse eenvoud
Op de vraag of ze in ieder natuurgebied haar werk als natuurcoach zou kunnen doen, sluit ze even haar ogen en denkt na. ‘Het mooie van dit gebied is wel dat je alleen kunt zijn te midden van de natuurlijke geluiden van vogels, de wind en de zee. Je hoort hier nergens brommend verkeer in de verte. De stilte kan hier echt indalen. Maar meer nog dan dat, voel ik de kracht van dit gebied – de energie van de aarde, de hemel, de zee, de bomen en dieren – die kun je ervaren als extra helpers op het moment dat ik je uitnodig om van denken naar voelen te gaan. Voor mij voelt het nog altijd als een voorrecht om dat hier te mogen doen, onder de blote hemel.’ We zitten in de schaduw van een rij berkenbomen en kijken uit over glooiende zandgronden, bedekt met mossen, grassen en opschietende boomscheuten. Boven ons een blauwe hemel met poffende stapelwolken en een intens schijnende zon. Geen zuchtje wind. Marian: ‘Als je buiten bent, kun je zintuiglijk veel beleven of die beleving weer hervinden. Je kunt de steentjes horen knerpen onder je schoenen of de wind langs je wangen voelen strijken. Als je herstelt van een burn-out kunnen dit soort waarnemingen al een behoorlijke opgave zijn, maar een natuurlijke omgeving helpt je wel te focussen op wat je hoort, ziet, ruikt en voelt. Verder hoeft er niks. Het gaat hier niet om complexe dingen waar onze levens soms zo overvol van zijn. De natuur is juist groots in al haar eenvoud.’
‘Als je wandelt, help je je linker- en je rechterhersenhelft om te ontspannen’
Nieuwe ruimte
Wandelen is een milde vorm van bewegen, die je letterlijk stap voor stap weer in contact kan brengen met je omgeving en met jezelf. Marian: ‘Als je wandelt, help je je linker- en rechterhersenhelft om te ontspannen. Alleen al een half uur lopen per dag verbetert je concentratie. Kijk maar naar kinderen die op school de kans krijgen om regelmatig te bewegen tussen de lessen door. Dat doet hen goed. Zo beginnen we dus: al lopende. Vaak willen mensen eerst hun verhaal doen. Gehoord en gezien worden – ook door dit stukje van de kosmos – werkt helend. En omdat mensen hun verhaal wandelend doen, komen geest en lichaam meteen in beweging. Zo ontstaat nieuwe ruimte. Als er ruimte ontstaat, wordt het ook mogelijk om afstand te nemen. Dat is het moment waarop ik hen voorzichtig kan vragen naar hun verlangens. Wat is hun verlangen voor het einde van onze wandeling? Of voor die dag? Die vraag beantwoorden valt hen zwaar in het begin – ze hebben het contact met hun verlangens verloren. Maar je kunt je lichaam weer leren volgen, door stil te staan bij waar je energie van krijgt. Door hier regelmatig te zijn en te lopen, zet je ook figuurlijke stappen naar jezelf toe. Een eikenboom staat er ook pas na jaren van groter groeien. Hier vallen we samen met het ritme van de echte wereld.’
‘Je binnenwereld in de buitenwereld brengen. Als dat weer lukt, herstelt je waarneming zich’
Werken met wat er is
Marian Buijs werkt ook letterlijk met wat voorhanden is. Soms vraagt ze je om een tekening te maken in het zand met een grote tak. Of een plek uit te zoeken die overeenkomt met hoe je je op dat moment voelt. Marian: ‘Je kunt je binnenwereld prachtig verbeelden met behulp van natuurlijke materialen. Met takken, bladeren, een vroege narcis, een kuiltje in het zand, rozenbottels of steentjes – de mogelijkheden zijn eindeloos. Of het anders werkt dan wanneer je zou schilderen of werken met klei? Er is een klein verschil denk ik: met verf of klei kun je je nog verlegen voelen: “kan ik dat wel?” Maar die takjes en steentjes liggen letterlijk voor het oprapen. De natuur is er gewoon en heeft geen oordeel. Je binnenwereld in de buitenwereld brengen is belangrijk. Als dat weer lukt, betekent het dat je waarneming zich herstelt. Dat is een goed teken. Als je die waarnemingen kunt doorleven, lukt het na verloop van tijd ook weer om te reflecteren op je observaties. Dat is het moment waarop je ook zicht krijgt op de emoties die ermee gepaard gaan. En kunnen we ons gaan concentreren op gedragspatronen. Je kunt steviger worden door je af te vragen wie je bent – een mens is nooit klaar met zijn ontwikkeling. Waarom doe je wat je doet? Welke kwaliteiten schuilen daarin en welke talenten horen bij jou? Zie je die forse naaldboom in dat volgende dal? Die koos een cliënt uit toen ik hem vroeg naar zijn leidinggevende. “En waar sta jij ten opzichte van die boom?” vroeg ik. Eerst stond hij in de schaduw van de boom. Toen vroeg ik hem naar achteren te lopen, net zo lang totdat hij de boom kon zien als slechts een stukje van dit immense duinlandschap. Die afstand nemen kun je zintuiglijk heel sterk ervaren. Je krijgt oog voor de omgeving, waarvan je allebei onderdeel bent. Dat ruimtelijke besef kun je in de natuur diep aanspreken. Het helpt je aarden en relativeren. Als je zo’n ervaring bewust met je meedraagt, kun je meer vanuit jouw eigen verlangens je weg vervolgen. Niet wat anderen vinden of van je verwachten mag de wereld in, maar dat wat echt van jou is.’
Wie is Marian Buijs?
Met een rijke achtergrond in onderwijs en remedial teaching besloot Marian Buijs in 2010 om zich toe te leggen op het persoonlijk begeleiden van mensen die hoogsensitief zijn en/of willen herstellen van een burn-out. Ze maakte kennis met het holistisch mensbeeld na een ernstig auto-ongeluk. Het werd een leidraad in de opleidingen die ze volgde voor haar coachingpraktijk, onder andere bij Phoenix. Mensen begeleiden in hun ontwikkelingsprocessen doet ze vaak buiten. De natuur zet ze bewust in als spiegel. 
(foto: Johan Katerberg)