Zielsoefeningen
Tekst Petra Essink & Peter Vandermeersch | Beeld Shutterstock
Aan de slag met een wilsversterkende oefening
Aan ideeën en idealen hebben we vaak geen gebrek, maar ze praktisch omzetten en echt integreren in ons leven is nog iets anders. In het openingsartikel beschreef Peter Vandermeersch twee ‘in elkaar grijpende wegen’ die je wil kunnen versterken: aan de ene kant voldoende vitale voeding tot je nemen en anderzijds aan de slag gaan met wilskrachtversterkende oefeningen. De ene weg kan niet zonder de andere. We vroegen Peter Vandermeersch om een voorbeeld van zo’n oefening.
‘Mijn belangrijkste leraar op het gebied van zielsoefeningen is Heinz Grill. Reeds vrij vroeg hield hij zich bezig met diverse spirituele tradities en bronnen. Vooral het Christendom, de antroposofie van Rudolf Steiner en de integrale yoga waren voor hem belangrijk. Grill ontwikkelde een fijnzinnig spraakvermogen waarmee hij zijn ervaringen beeldend en levendig kon beschrijven. De manier waarop hij zijn inzicht ontwikkelt, is vergelijkbaar met hoe Rudolf Steiner en Goethe het aanpakten.’
Onderstaande oefening vind je in zijn boek ‘Übungen für die Seele’ – vooralsnog alleen in het Duits verkrijgbaar. De oefeningen in dit boek blijken zeer aanvullend op de zogenaamde nevenoefeningen van Steiner, die je ook heel goed voor dit doel kunt gebruiken.
Stap 1: Consolideren
De zielsoefeningen van Grill hebben, net als die van Steiner, altijd een ‘object’, een concrete inhoud nodig. Dat kan van alles zijn; een steen, plant, dier, mens of een stukje tekst, een gebouw of een kunstwerk. Als je met voeding bezig bent, kun je een voedingsplant kiezen. Tarwe bijvoorbeeld. Begin met de plant uiterlijk waar te nemen. Op zo’n manier dat je jouw waarneming actief gaat sturen, vanuit vragen als: hoe is deze tarweplant gevormd in het wortelgebied, in het blad-stengelgebied en in het vruchtgebied? Hoe bloeit ze? Hoe ontwikkelt ze haar vruchten? Je kunt je object ook vergelijken met soortgelijke objecten. Bijvoorbeeld: hoe is het bladstengelgebied van deze plant aangelegd in vergelijking met dat van een aardappel? Aan de hand van gerichte vragen help je jezelf in de waarneming te komen en leer je die te sturen. Je kunt ook de eigenschappen van je object onderzoeken. Welke inhoudsstoffen ontwikkelt ze? Wat is de geschiedenis van tarwe? Welke soorten tarweplanten bestaan er? Zowel de gerichte waarneming als het onderzoek behoren tot deze consolidatie- of ordeningsfase.
Stap 2: Herinneren & concentreren
Vervolgens leg je je object even opzij om nu zelf in gedachten een nauwkeurige voorstelling van je object te gaan opbouwen. Je zult ontdekken dat het moeite kost om dit beeld zelfstandig, levendig en nauwkeurig te gaan vormen. Was je accuraat genoeg tijdens het consolideren? Belangrijk is dat je het innerlijke opgebouwde beeld een tijdje vasthoudt en als het ware voor je ziet. Ook dat vraagt bewustzijnskracht. Er sluipen vaak snel andere dingen in het beeld – dingen die je zelf toevoegt. Ook hebben we de neiging om sympathieën en antipathieën aan het beeld te kleven, bijvoorbeeld door de plant mooier of lelijker te maken of het object te gaan associëren met andere zaken. De oefening zit hem erin dat je ondanks die obstakels het beeld steeds weer opnieuw probeert enige tijd vast te houden en de dingen die niet in de oefening thuishoren terugwijst. Nu ben je je wil aan het versterken.
Werk drie tot zes dagen met hetzelfde object. Tien minuutjes per dag op een vast moment werkt versterkender dan incidenteel. Het ritmische aspect en het ritmisch oefenen vraagt wat van ons, maar werkt zeer gunstig en opbouwend.
Verbinden
Een derde stap is de ‘vergeestelijking’ die we hier wegens ruimtegebrek niet verder kunnen beschrijven. Wel ontwikkel je tijdens de eerste twee stappen nog een ander belangrijk aspect: een nieuwe, persoonlijke verbinding met je object. Een relatie die nooit tot stand kan komen door het verzamelen van louter informatieve weetjes. Door intensief waar te nemen, kan je ziel zich intensief verbinden met de tarweplant. Dat merk je aan het feit dat je een andere, veel intiemere gewaarwording krijgt wanneer je weer eens naar een tarweplant kijkt. Het wezen van het graan is als het ware dichterbij gekomen. Door op deze manier een tijdje met de verschillende voedingsgewassen bezig te zijn, sta je na verloop van tijd op een heel andere manier in de keuken.
Benieuwd naar meer zielsoefeningen van Rudolf Steiner en Heinz Grill? Het zesvoudige pad | Joop van Dam | Christofoor • Übungen für die Seele | Heinz Grill | Synergia Verlag
Heinz Grill komt op 4 mei 2019 naar België op uitnodiging van Peter Vandermeersch.