Hang zelf je slingers op

Hoewel onze samenleving zich primair richt op het denkende van de mens, hebben wij naast gedachten ook gevoelens en kunnen we iets willen. Vooral dat laatste is een lastig gebied. René Slot: ‘Dat we kunnen denken is iets waarvan we ons bewust zijn. Steiner zegt dat we daar ‘wakker’ zijn. Dat is al heel anders in onze gevoelswereld: daar zijn we meer dromend aanwezig. We hebben wel door dat we gevoelens hebben, maar we hebben ze lang niet zo helder als onze gedachten. Voor de wil kun je stellen dat we ons daar nóg minder bewust van zijn. Zoals Steiner het zegt: in de wil slapen we.’

Na-denken

In zijn praktijk komt René Slot veel patiënten tegen die zoekende zijn in hun leven. Soms uit dat zich in depressieve stemmingen. Wat hem betreft is de ontwikkeling van de wil het antwoord op die zoektocht: ‘Veel patiënten vragen zich af wat het doel is in hun leven. De valkuil is om dat met je hoofd te gaan bedenken. Dat kán een hoofd helemaal niet: met je hoofd kun je alleen maar na-denken. Dat moet je letterlijk nemen: je kunt alleen terugkijken naar wat er gebeurd is. Maar het werkt niet om daar vervolgens een conclusie aan te verbinden voor de toekomst. Alleen met je wilskracht kun je je bewust worden waar je naar toe wilt in de tijd die nog voor je ligt. Wat is jouw taak hier op aarde?’

Richting

Om je bewust te worden van wat je echt wilt, vraagt een behoorlijk ontwikkelingstraject. ‘De wil kun je het beste zien als een pijl. In de natuurkunde noemen ze dat een vector. Zo’n pijl heeft een richting, wijst naar een doel en heeft een bepaalde energie. Dát is wat je als mens moet doen: beweeg je in de richting die je energie geeft!’ René Slot is de eerste om toe te geven dat dat een spannende en lastige opgave kan zijn. Je hebt immers geen concreet einddoel voor ogen. ‘Het vraagt doorzettingsvermogen, maar de voorgaande stap is misschien nog wel lastiger: ben je je al bewust waar je energie van krijgt?’

Durven dromen in een richting

Bij het onderzoeken van hun doel in dit leven, adviseert Slot patiënten soms om een energiedagboek bij te houden. Daarin kunnen ze opschrijven wat hen door de dag heen energie geeft en wat niet. ‘Hiermee kun je de richting helder krijgen van waar jouw levensdoel ligt. Ik onderscheid drie soorten doelen: het ratio-doel is het doel wat je bedenkt in je hoofd. Je bedenkt bijvoorbeeld dat het goed zou zijn om een baan alleen te kiezen omdat je dan genoeg inkomen hebt. Het tweede doel noem ik het afdwaal-doel. Dit doel heeft alles te maken met begeerte – dit zie je nu heel sterk bij jongeren. Ze willen van alles, maar het is vooral begeerte gevormd door dierlijke gevoelens.

Het échte doel in je leven noem ik je droom-doel. Om dat doel na te streven moet je lef hebben, want het eindpunt is zelden concreet.

Je hebt slechts een richting die aangegeven wordt doordat je energie en plezier schept in wat je doet. Eerst zul je moeten onderzoeken wanneer het leven voor jou leuk is en daarna moet je er zélf naar handelen. Of zoals Loesje het zegt: ‘Het leven is een feestje, maar je moet wel zelf de slingers ophangen.’

Bevrijd jezelf uit je hoofd

Om erachter te komen wat jouw passies zijn en waar jouw levenspad ligt, noemt René Slot nog een aantal dingen die je kunt doen. ‘Bevrijd jezelf uit je hoofd, dat zijn informatie krijgt via de zintuigen. Die zijn naar buiten toe gericht, wat betekent dat het hoofd altijd bezig is met de dingen buiten jouzelf. Wat wil of vindt de ander? Hoe reageert die ander? Wat wil de ander van mij? Dat zijn allemaal hoofd-vragen. Maar het hoofd kan geen antwoord geven op de vraag ‘Wat wil ik’?’ Volgens Slot kom je uit je hoofd door je gevoel te onderzoeken. ‘Ons hoofd wordt vaak gegijzeld door onze gevoelens. Ja, we hebben onze Ik, wat ons tot mensen maakt, maar we hebben ook nog een dierlijke schil om ons heen met allerlei driften die dieren ook hebben.’ Volgens Slot doet ons hoofd zijn best om emoties zoals angst, begeerte of woede beredenerend in toom te houden. ‘Als je dat niet kunt loslaten, kun je jezelf niet bevrijden. Je moet je gaan realiseren dat je gevoelens hébt – niet dat je gevoelens bént. En iets wat je hebt, kun je loslaten.’ De vraag ‘Wat wil de ander?’ kun je dan achter je laten.

Wat wil jouw Ik?

Nu komt er ruimte voor de vraag ‘Wat wil ik?’ Ook dan liggen er nog een paar uitdagingen in het verschiet. René Slot: ‘Als je blijft hangen in die vraag krijg je het pure narcisme: je bedenkt alleen nog maar wat je zélf wilt. In de politiek zie je daar op dit moment heldere voorbeelden van. De kunst is om ook de stap te maken naar je gevoelens toe. Met je hoofd kun je zien wat de ánder wil. Met je wilskracht kun je zien wat je zélf wilt en met je gevoel kun je zien wat jullie samen willen. Dát is de uiteindelijke taak van de mens.’

---

René Slot (1956) studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Rijksuniversiteit Leiden, waar hij verder studeerde voor huisarts. Sinds 1989 werkt hij als antroposofisch (huis-)arts in Deventer, Arnhem en Zwolle. Hij geeft lezingen, onder andere over wilsontwikkeling.  ParacelsusMC.nl