De kunst van het loslaten - Slapen als geestelijk proces

Inslapen

De zintuigen die ons overdag wakker en alert houden, verbinden ons intensief met de waarneembare wereld. Maar om je te kunnen overgeven aan de slaap is het juist zaak om los te komen van de wereld om je heen en van je lichaam. Slapen begint dus met het dempen van de zintuiglijke indrukken. Te veel licht kan het inslapen bemoeilijken. Niet alleen daglicht, maar zeker ook het blauwige licht van beeldschermen. Harde geluiden zijn ook verstorend, bijvoorbeeld als het gaat om verkeers-

lawaai of luidruchtige mensen. Bovenal moet het niet te koud of te warm zijn. Koude voeten vertragen het inslapen aanmerkelijk. Wollen sokken aan of een warme kruik mee naar bed zijn ’s winters een hulp. Alle zintuigen die ons overdag aan alle kanten wakker houden en ons met de zintuiglijke wereld verbinden, dienen zo tot rust te komen. Want die binden ons aan ons lichaam en aan de waarneembare wereld.

‘s Nachts zijn we in een andere wereld.

Onze beschermengel helpt ons met onze morele ontwikkeling.

Wat gebeurt er in de nacht?

Onze ziel en geest zijn eigenlijk helemaal niet verwant aan de aarde en haar materie. We zijn thuis in een zielewereld en in een geestelijke wereld. Die wereld is niet ver weg omdat daar geen sprake is van ruimte en tijd – we kunnen die wereld ook hier op aarde beleven, om ons heen en in onszelf. Het is een wereld van licht en warmte en heeft meerdere sferen, waar we ‘s nachts doorheen gaan. Wat we ‘s nachts beleven in die sferen van kleuren, tonen en muziek weten we overdag niet meer, maar iets blijft in ons onderbewuste aanwezig. 

Beschermengel

In de nacht komen we ook bij een geestelijk wezen dat ons altijd beschermt en begeleidt: onze beschermengel. Die helpt ons in onze ontwikkeling, met name in onze morele ontwikkeling. Tevens komen we ‘s nachts tot het diepst van ons innerlijk. Dat is ons hoger Ik. Dat is onze eeuwige, diepste kern, waarmee we ‘s nachts direct verbonden zijn en waar we overdag met ons aardse Ik geen bewustzijn van hebben. In de nacht kijken we met hulp van onze engel terug naar de dag die geweest is, en zien wat er goed was en wat er misging of wat beter kon. Zo ontstaan voornemens voor de nieuwe dag. Die voornemens nemen we mee, maar ze verblijven in ons onderbewuste omdat als we wakker zijn de zintuigindrukken alles overstemmen.

Enerzijds is het jammer dat we niet bewust weten wat er is gebeurd ’s nachts, maar het dient ook een belang. Op deze manier zijn we vrije wezens, zo is de mens bedoeld. We kunnen overdag denken en doen wat we willen – en toch is er in de diepere lagen van onze wil iets wat uit de nacht komt en richting geeft. Vaak weten we van binnen wel wat het beste is om te doen. Luisteren naar die innerlijke stem is een vaardigheid die we kunnen oefenen. Geest en ziel verblijven ‘s nachts in hun thuisland en doen krachten op, zodat we de dag fris kunnen beginnen. En wijzer, zoals het spreekwoord zegt: ‘de ochtend is wijzer dan de avond’!

Slaapproblemen

En wat nu als je niet kunt inslapen, als het niet goed lukt om los te komen van je lichaam? Een mogelijke hulp hierbij is de ademhaling. In de ademhaling gebeurt in het klein wat slapen en waken in het groot zijn. Onze ziel en geest verbinden zich tijdens de inademing met ons fysieke lichaam en onze levenskrachten en laten die bij de uitademing voor een deel weer los. Uitademen, uitblazen is een moment van ontspanning. Inademen maakt juist alert en stimuleert het hoofd. Het ondersteunt ons denken en wakker zijn. Als het accent steeds op inademen ligt, dan ontstaat er een verhoogde staat van alert-heid. Als de nadruk op de uitademing ligt, dan overheerst de ontspanning en de stofwisseling. Denken is dan moeilijker. Bij inslapen maar ook bij wakker liggen ’s nachts, kan een bewuster uitademen je helpen om los te komen. Zo demp je het denken en krijgt de slaap weer een kans.

We leven in een tijd waarin we sterk met ons bewustzijn in de dag worden getrokken. De nachtelijke helft verzorgen we te weinig.

De kunst van het wakker liggen

Het is bij wakker liggen beter om niet na te denken over alledaagse aardse zaken, maar over belevenissen in de natuur, over vakanties, over een boottocht, een bezoek aan het strand. Probeer in beelden te denken en de fantasie te laten werken. Ook kan het goed zijn over geestelijke dingen te denken of te mediteren. Het hoofd vullen met hogere en goede gedachten; niet met regeldingen, krantenproblematiek, conflictsituaties. In wezen is het beter om de situatie van wakker liggen te accepteren. Verzet en ongerustheid versterken de wakkerheid alleen maar. Gewoon denken: ik heb nu pauze, het komt wel weer. Het is een kunst om wakker te liggen en er iets positiefs mee te doen. Zo kan de nacht ook bij wakker liggen waardevol worden.

De grote dichter Novalis verloor zijn verloofde. Zij overleed aan een ziekte. Hij was ontroostbaar, maar na enige tijd merkte hij dat hij ’s nachts iets van haar kon beleven. De nacht werd daardoor heel waardevol voor hem. Hij schreef erover in zijn gedichtencyclus Lofzang op de nacht. Door een groot verlies werd Novalis zich bewust van het geestelijke, dat werkt in de nacht.

Wakker worden voor de nacht

Het is niet vreemd dat we tegenwoordig veelvuldig lijden aan slaapproblemen. We leven in een tijd waarin we sterk met ons bewustzijn in de dag worden getrokken. De nachtelijke helft verzorgen we te weinig. Een groeiend besef wat de nacht geestelijk brengt, werkt gunstig op het slapen. Als we de dag goed door komen, dan volgt makkelijker een goede nacht. Door met geestelijke dingen bezig te zijn en niet alleen met materiële zaken, komen we ook beter de nachtwereld in. Wakker liggen is paradoxaal genoeg dus een mogelijkheid om ons bewuster te worden van de nacht en van ons hele bestaan.

 

Zelfzorg

Wat kunnen we zelf doen met natuurlijke middelen bij slaapproblemen?

Avena valeriana druppels (Weleda) is een veel gebruikt combinatiemiddel dat ruim bruikbaar is.
2-3x daags 12-15 druppels. Bij onvoldoende werking eventueel een hogere dosering of juist een lagere, bijvoorbeeld 2-3x 5 druppels. Ook geschikt voor kinderen. Halveer in dat geval de dosis. 

Conchae 50% (Weleda). Een poeder, bevordert het inslapen en de uitademing.
2-3x 0,5- 1 theelepel. Voor kinderen is ook conchae 50%/bryophyllum 50% geschikt.

Phosphor D6. Werkt incarnerend, D25 juist excarnerend en slaap bevorderend.
D6: inname ’s morgens, D25: inname ’s avonds. ‘s avonds 2-3x 12 druppels.

Kamille als thee of als olie op de buik. Werkt ontkrampend, bevordert de stofwisseling en daarmee de slaap.

Hepatodoron. Deze tabletten verdiepen en verbeteren de slaap. Ze werken op de lever.
’s middags en ’s avonds 2-3 tabletten.

Lavendelolie bevordert de slaap en is met name ook gunstig bij nervositeit en prikkelbaarheid. Wrijf voeten en onderbenen in voor het slapen gaan, warm toedekken.

Aurum/primula Onopordon (Weleda). Voor slaapproblemen door veel emotionele belasting:  2-3x 12-20 druppels.

Euritmietherapie is ook een fijne manier om bewust te werken aan het verbeteren van je dag- en nachtritme.
Je hebt er geen verwijzing voor nodig. Mate van vergoeding hangt af van je aanvullende verzekering.

Bovengenoemde geneesmiddelen zijn gebaseerd op de praktijkervaring van de auteur. Overleg met je huisarts als niet duidelijk is waardoor je slaapprobleem veroorzaakt wordt.

 

Huib de Ruiter is oud-huisarts van Gezondheidscentrum De Lemniscaat in Leiden. Hij bestudeert de werkzame eigenschappen van grondstoffen voor antr