Modeldenken?
Column Kalle Heesen beeld Sandra Seitamaa Unsplash
‘Die indicatie komt wel goed hoor. Het is een Downer, hè. Die krijgen altijd een indicatie want dat probleem los je toch niet op.’ Met een raar gevoel leg ik de telefoon neer. Deze nieuwe cliënt gaat dus binnenkort bij ons starten – zo begreep ik net van zijn voogd – en met de indicatie komt het wel goed ‘want zijn probleem los je toch niet op’. Over wiens probleem hebben we het hier eigenlijk? Wie heeft hier een probleem? De meeste ‘Downers’ die ik ken niet hoor! Zij hebben het best naar hun zin.
Hoofddocent Social Work Dries de Moor heeft hier al langer over nagedacht. Mensen krijgen volgens hem een zorgindicatie als ze een beperking hebben. Wat is dat eigenlijk, een beperking? Als ik elke dag van 9.00 tot 17.00 uur zou moeten werken in een muf kantoorgebouw, kun je me na een week opvegen, terwijl ik op onze zorgboerderij 60 uur per week maak. Dus vanuit welk perspectief hebben deze mensen dan eigenlijk een beperking? Ook daar heeft De Moor over nagedacht. Kort samengevat: de beperking die deze mensen hebben, bestaat slechts vanuit het economische model wat op dit moment de wereld regeert.
Dit is ernstig genoeg om even bij stil te staan: de enige reden waarom deze kinderen een ‘beperking’ hebben is omdat ze minder geld gaan opleveren dan ‘normale’ mensen. Omdat ze minder hard kunnen werken, verdienen ze minder en kunnen ze heel veel minder consumeren.
Want in de ‘Bright Eyes Index’, scoren ze prima: hun ogen schitteren met regelmaat als bewijs dat ze het naar hun zin hebben. Maar dat telt blijkbaar niet. Wat telt, is dat iedereen het heersende economische model in gepropt moet kunnen worden: werken – geld verdienen – consumeren!
Met ons mooie economische model maken we niet alleen op langere termijn de aarde kapot, maar beschadigen we onbewust ook nu al veel mensen met wie niks aan de hand is. Ze zijn alleen ‘niet rendabel’. Ondanks alle frustratie is er maar één ding wat we hiertegen kunnen doen: laten zien dat het anders kan. Minder kopen, minder verbruiken, méér genieten van wat er is (en niet van wat je nog niét hebt). En dan kom je er gelijk achter hoe moeilijk dat is en waarom dit model zo machtig is. Met onze zorgboerderij merken we dit dagelijks: probeer maar eens een zorgbedrijf draaiende te houden zonder verdienmodel erachter. Je moet winst maken en geld verdienen, toch? De hang ernaar is – ook bij mij – heel groot. Het is écht moeilijk om genoegen te nemen met minder. Om ongemak te doorstaan terwijl de oplossing zo gekocht is. Om te genieten van de wind, in plaats van een nieuwe game. Het is lastig, maar het kan: ‘De natuur is een medicijn zonder bijwerkingen’ aldus bijzonder hoogleraar Natuurbeleving Agnes van de Berg. Ik denk dat ze gelijk heeft en als je dat niet gelooft, kom dan maar eens kijken naar een kind dat uren kan genieten van een bloem in onze bloementuin.