Systeem Probleem
COLUMN KALLE HEESEN | BEELD SHUTTERSTOCK
‘En, hoe bevalt je nieuwe plek?’ vraag ik aan een jongen die een paar maanden bij ons in zorg is geweest. Hij kijkt me wat twijfelend aan en begint zijn antwoord dan met een paar flinke scheldwoorden. ‘Wat bedoel je nou?’ vraag ik hem verwonderd. Hij is namelijk nu naar de plek die altijd al voor hem bedacht was en waar ze precies de kennis en kunde hebben om antwoord te geven op zijn ‘problematiek’. ‘Ze zullen vast heel goed zijn, maar ik vind er niks aan daar! Hier bij jullie was heel veel fijner. Jullie snapten me tenminste. En die bezemkast die ik daar als kamer heb is ook…’ En weer volgen er wat krachttermen.
Kinderen gedijen goed op zorgboerderijen. Nu ben ik natuurlijk niet objectief, maar de Wageningen Universiteit zegt het inmiddels ook. Uit onderzoek blijkt dat je de positieve resultaten die zorgboerderijen behalen bij de ondersteuning van kinderen ‘fors’ kunt noemen (Hassink e.a. 2011). Hierdoor zorgen zorgboeren voor een besparing van zo’n 30% op de jeugdzorg (Veerman e.a. 2016). Een mooi compliment, maar hoe komt dat nou? Hassink geeft daar geen wetenschappelijk antwoord op, maar analyseert wel wat er gebeurt als bijvoorbeeld een kind dat uitvalt op school op een zorgboerderij terecht komt. De eerste stap is dat er eens gekeken wordt waar zijn interesses eigenlijk liggen. Als dat bij trekkers is, gaat er aan trekkers gesleuteld worden. Als de jongere er dan achter komt dat het toch wel knap lastig is om een handleiding te lezen als je de letters niet kent, is dat een goede motivatie om toch maar te gaan leren lezen. Maar als de interesse van een kind bij programmeren ligt (een vaardigheid die de gemiddelde zorgboer niet zo goed beheerst), dan wordt er gewoon een ICT-er ingevlogen. Ik vond het een logisch verhaal. Zo doen we dat inderdaad. Totdat ik het eens ging omdraaien: zie je een ICT-opleiding al een koe naar de campus halen omdat een student beter gedijt in de buurt van dieren?! Echt niet!
Zou dát de kracht zijn van de zorgboerderij? Dat we eerst naar de kinderen kijken? Want waar in de wereld staat het kind nog centraal in plaats van ‘Het Systeem’? Scholen werken met ‘leerlijnen’, toetsmethodes en allerhande protocollen en daarin worden – met meer of minder liefde – kinderen ingevoegd. Hoe je het ook wendt of keert: ook binnen het onderwijs is het systeem leidend. Is er überhaupt nog een plek in de samenleving waar de mens voorop staat? Niet in de gezondheidszorg – daar regeren de ‘DBC’s’ (diagnose-behandel-combinaties) en de tienminuten-gesprekjes. En al helemaal niet meer bij de overheid.
Als je zo gevormd bent dat je toevallig precies in al die systemen past, heb je er niet veel last van. Of als je plooibaar genoeg bent om erin mee te komen. Maar als je dat nou niet bent, dan gaat er heel wat groeipotentieel verloren! Dan is het hopen dat je iemand tegenkomt die echt naar jou wil kijken. Want dat is het: een kwestie van willen. Dan volgt het doen vanzelf.
Kalle Heesen woont en werkt op een zorgboerderij in Drenthe, gespecialiseerd in de opvang en begeleiding van kinderen. Hoe is het om biologisch zorgboer te zijn en vader van een peuter en een kleuter?