Symposium ‘Natuurlijke kraamzorg als methodiek’, terugblik
Maandag 22 april - Een mens leert nooit zo veel als in de eerste week van zijn leven, maar ook ouders leren nooit zo veel als in de kraamweek, aldus de organisatie van dit symposium. Geen wonder dat er aandacht is voor persoonsgerichte zorg na de geboorte. Het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg aan de Hogeschool Leiden deed onderzoek naar de waarde van natuurlijke kraamzorg en bracht onderzoekers, pedagogen en zorgverleners samen bij het symposium ‘Natuurlijke kraamzorg als methodiek’ op 19 april in de Hogeschool Leiden. Drees Koren deed voor ons verslag.
Een zachte, en dus stevige, start voor ouders en baby
Hoe belangrijk is het dat een baby een goede start heeft? Hoe belangrijk is het dat vaders en moeders een goede start hebben in hun ouderschap? Hoe werkt dat door op de lange termijn? Welke rol kan natuurlijke kraamzorg daarbij vervullen? Hoe maken we natuurlijke kraamzorg tot een werkbare methodiek? En hoe werken we met het spanningsveld tussen rigide vasthouden aan protocollen en richtlijnen en willekeurig handelen?
Zeer tevreden
Op het symposium ‘Natuurlijke kraamzorg als methodiek’ kwam meer naar voren dan de vraag of natuurlijke kraamzorg waardevol is. Het antwoord op die vraag is dan ook een volmondig ‘ja’, en reeds bewezen door het onlangs afgeronde onderzoek ‘Natuurlijke Kraamzorg als methodiek’ van Pascal Kreijen van het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg. Daarin bleek maar liefst 98 procent van de jonge moeders (zeer) tevreden over de natuurlijke kraamzorg. Ze voelden zich vooral zekerder over wat hun baby’s nodig hadden en hun eigen kunnen.
Tekort schieten
Is het nodig dan, dat ouders zich zekerder voelen? Absoluut. Uit grootschalig onderzoek van lector ouderschap en ouderbegeleiding Carolien Gravesteijn blijkt dat zij vaak het gevoel hebben er alleen voor te staan en continue tekort te schieten. Gravesteijn noemt als oorzaken de complexe samenleving; kleine kerngezinnen en individualisme, maar ook social media; alles is maakbaar. Volgens haar is het vooral belangrijk om de vaders en moeders goed te ondersteunen in hun jonge ouderschap, en niet alleen opvoedtips te geven. “Als we goed voor de kinderen willen zorgen, moeten we goed voor de ouders zorgen.”
Zorgwekkend
Onderzoeker Jolien Grolleman: “De komst van de baby zet de wereld van vaders en moeders op de kop. Ze moeten ineens vaardigheden hebben om de baby te verzorgen, het eens worden over de taakverdeling en opvoeding, hun relatie opnieuw vormgeven en dat allemaal terwijl ze ook nog een gebrek aan vrije tijd en slaap ervaren.” Grolleman ziet dan ook in de eerste vier levensjaren van het kind een dip in het zelfvertrouwen van de ouders, een dip in de tevredenheid over hun partner en een dip in het ervaren van de steun van sociale contacten. “Dat is zorgwekkend, want deze periode is juist zo belangrijk, ook voor de ontwikkeling van het kind.”
Geliefden blijven
Maar liefst een op de vier relaties strandt, en een op de vijf in de eerste drie levensjaren van een kind. Dat is niet alleen verdrietig, maar ook gecompliceerd, al is het maar om een nieuwe balans te vinden in samengestelde gezinnen. Daarom spreekt antroposofisch pedagoog Loïs Eijgenraam over hoe je als man en vrouw ouders wordt, en geliefden blijft. Of in elk geval (samenwerkings)partners.
Cursus
In het symposium is veel aandacht voor de ondersteuning van ouders. Niet alleen door de kraamzorg in de eerste week na de geboorte van het kind, maar ook al tijdens of zelfs voor de zwangerschap. Grolleman ontwikkelde de cursus OuderTeam die ervoor moet zorgen dat koppels beter met elkaar kunnen samenwerken als er kinderen komen. In de cursus is veel aandacht voor communicatie. Een soortgelijk programma heeft in Amerika zijn nut al bewezen, waar onder meer de effecten op postnatale depressie positief zijn gebleken.
Overgangsfase
Antroposofisch kinderarts Edmond Schoorel wil vaders en moeders bewust maken van het belang van deze overgangsfase. “Ouders hebben niet alleen 3,2 kilo kind gekregen, maar ook een heel groot cadeau.” Maria Bom is de oprichtster van de opleiding tot natuurlijk kraamzorgverzorgende. Volgens haar zijn wij met z’n allen massaal vergeten wat verzorgen is, en hoe het ook alweer moet. Daar kan natuurlijke kraamzorg heel goed bij kan ondersteunen.
Geschoolde oordeelsvorming
En zo komen we terug bij het onderwerp van het symposium: natuurlijke kraamzorg. De onderzoeken van de Hogeschool Leiden onderstrepen de waarde van natuurlijke kraamzorg. Maar hoe maak je er een methodiek van? In de natuurlijke kraamzorg wordt ‘geschoolde oordeelsvorming’ toegepast. Deze benadering houdt enerzijds rekening met de kennis en het inzicht die onder andere in protocollen en richtlijnen zijn vastgelegd. Anderzijds verschaft geschoolde waarneming waardevolle informatie over de werkelijkheid van het kraamgezin, waarin de kraamverzorgende haar werk uitvoert. Geschoolde oordeelsvorming vormt de basis voor situatief handelen.
Drieledig mensbeeld
Edmond Schoorel doceert in ‘situatief handelen’. Hij gebruikt daar het drieledig mensbeeld van Rudolf Steiner bij; het hoofd, hart en handen. In zes stappen leert de kraamverzorgende de beste keuze te maken die past bij de situatie en het gezin. De eerste stappen vinden plaats in het hoofd: de kraamverzorgende neemt waar en vormt een beeld. Dankzij de opleiding heeft de kraamverzorgende een rijk begrippenapparaat, en weet hij of zij wat er ‘allemaal valt waar te nemen’. Vervolgens wordt met het hart een oordeel geveld, een afweging gemaakt. Deze wisselt hij of zij uit met bijvoorbeeld de ouders. “Want alleen wat gedeeld is, heeft daadkracht,” aldus de kinderarts. Daarna volgt het handelen en het reflecteren. “Als je doet wat je geleerd hebt, is dat prima. Het is echter nog ‘primader’ als je datgene doet waarvan je achteraf kunt zeggen: Ik heb het goede gedaan.”
Wat is natuurlijke kraamzorg?
Natuurlijke kraamzorg is kraamzorg met een extra verdieping. Om natuurlijk kraamverzorgende te worden, moet je eerst de reguliere opleiding doen, en als aanvulling de opleiding tot natuurlijk kraamverzorgende. Zo’n natuurlijk kraamverzorgende geeft bijvoorbeeld warmtezorg en advies over prikkelreductie voor de baby, inwrijvingen voor de moeder en extra aandacht voor natuurlijke materialen en verzorgingsproducten.
Het idee daarachter is onder meer dat de baby zijn energie niet hoeft te gebruiken voor het op peil houden van zijn eigen lichaamstemperatuur, maar om te groeien, dat de moeder haar melk gemakkelijker kan laten stromen, en dat het gezin over het algemeen een zachtere, en dus stevigere, start heeft.
Meer lezen:
Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg:
Artikelen op antroposana.nl:
Over geboorte:
https://www.antroposana.nl/ita/categorie/geboorte
Over kraamzorg:
https://www.antroposana.nl/ita/categorie/kraamzorg