Buik van de tuin
Column Jan Graafland | Beeld Shutterstock
Er was eens een stagiaire bij ons in de tuin. Bij alle klusjes die ik haar opdroeg, zelfs de meest de eenvoudige, zag ze kans een discussie op touw te zetten. Ze wilde alles weten over het hoe en waarom van de opdracht, of het echt wel de beste manier was zo, of dat het misschien op een betere manier kon. Ze vroeg mij werkelijk de oren van het hoofd. Ik werd er een beetje onrustig van. Liever denk ik niet te veel na. Ik houd van het simpele werk, gebaseerd op oude gebruiken en gewoontes. Waarom zouden we daarover uitgebreid discussiëren?
Hoe ik op het idee kwam weet ik niet meer, maar ik vroeg haar een nieuwe composthoop te gaan opzetten. Dat leek mij een geschikte klus om haar een tijdje mee zoet te houden. Weer had ze al bij voorbaat duizend vragen. ‘Begin maar gewoon’ pareerde ik. En ik deed haar voor – met de riek – wat de bedoeling was. Mengde een klein beetje van het opgespaarde compostmateriaal (wiedsel en productie-resten), voegde een handje kalk toe, begieterde met regenwater voor een juiste vochtbalans. ‘Zo dus. En nu jij. Over een uurtje kom ik wel weer eens buurten’ zei ik. Vervolgens maakte ik mij uit de voeten.
Na een poos parelde het zweet op haar voorhoofd. Er stond een glimlach op haar gezicht. Ze had er schik in, zei ze. En natuurlijk wilde ze van alles weten over het compostproces. Ik vertelde haar op zo rustig mogelijke toon dat je de compostplaats kunt beschouwen als het verteringsorgaan van de tuin. Dat een composthoop of -bult in wezen de buik van de tuin is. Dat de woorden bult en buik etymologisch verwant zijn. Dat een goed opgezette composthoop inwendig warmte ontwikkelt, zoals het ook in onze buik warm moet zijn wil deze zijn werk goed kunnen doen.
Gaandeweg mijn verhaal viel onze stagiaire helemaal stil. Vragend keek ik haar aan. Ze begon te vertellen. Ze had vaak last van buikklachten. Kou op de buik. Buikloop. Was altijd maar in haar hoofd bezig, altijd haast, zoveel te doen, nooit eens rust. Ze vond het verbazingwekkend dat uitgerekend dit werk met de composthoop haar zo goed beviel. En of we niet eens een goed functionerende compostthermometer konden aanschaffen in plaats van dat kapotte ding waarbij je zelf maar aan de uitgetrokken naald moest voelen om de temperatuur binnenin de composthoop te schatten.
Ze wilde echt werk gaan maken van het composteren, zei ze. En dat deed ze ook. Als je haar zocht, was ze op de compostplaats te vinden. Zette nieuwe composthopen op. Schepte ze door. Monitorde de temperatuurontwikkeling. Verklaarde de compost ‘uitgerijpt!’ of diagnosticeerde: ‘koude hoop, nog lang niet klaar!’ Over de problemen met haar buik heb ik haar niet meer gehoord. Het kan natuurlijk zijn dat ze ons niet steeds met haar problemen wilde lastigvallen. Het kan ook zijn dat de compostbult, die buik van de tuin, haar een spiegel was en dat het haar beter ging.
Jan Graafland verzorgt al twintig jaar de biodynamische Weleda tuin met medicinale planten en bijenvolken in Zoetermeer. Waarneming is misschien wel zijn belangrijkste tuingereedschap. 