Familieopstellingen brengen het verborgene in het licht
Tekst Sara van der Kooi | Beeld Dick Duyven en licht-gesundheit-energie-shop.de
Als je soms worstelt met het grootbrengen van je kind, kan het helpend zijn om te kijken naar je systeem van herkomst. Familieopstellingen zijn er bij uitstek geschikt voor, vindt coach Hannah Bellinkx. Werkend vanuit een antroposofisch geïnspireerd mensbeeld begeleidt zij veel opstellingen. ‘Als je je geschiedenis begrijpt en weet waarom mensen bepaalde keuzes hebben gemaakt, kun je ook weer vrijer je eigen keuzes maken.’
Wie ben je?
Bij een opstelling verken je jouw geschiedenis samen met degene die jou begeleidt. Je kunt je verdiepen in het gezin waarin je bent opgegroeid of in het geheel van generaties overstijgende verbindingen die we ‘familie’ noemen. Hannah Bellinkx gebruikt familieopstellingen in eerste instantie als een krachtig middel bij het verkennen van relatieproblemen. ‘In partnerrelaties worden vaak onbewust de diepste wonden wakker gekust. Als er dan kinderen bij komen, verschuift er iets. Wie ben je nu als vrouw, als moeder, als partner? Hoe draag je zorg voor al die kanten van jezelf en hoe verzorgen jullie je relatie? Voor de moeder komt in de eerste jaren het kind vaak op de eerste plaats en de partner op de tweede. Ik vraag mensen vaak naar hun visie op hun partnerschap en ouderschap. Hoe verschilt dat en hoe vullen jullie elkaar aan? Als je kinderen opgroeien, kom je vaak datgene tegen wat je ouders je voorgeleefd hebben. Als je bijvoorbeeld heel streng bent opgevoed of je hebt juist heel weinig grenzen gekend, waar begin je dan bij de opvoeding van jouw kind? Dat onderzoeken we door houten tafelpopjes neer te zetten voor alle personen en thema’s uit je systeem en door fysiek posities in te nemen ten opzichte van alle representanten. Door je te verplaatsen in die posities, kun je je daar een mening over vormen. Vervolgens kun je zelf verantwoordelijkheid nemen voor de keuzes die de anderen destijds hebben gemaakt. Je kunt zeggen: het is mij overkomen. Dat kan. Maar je kunt ook zeggen: welk antwoord wil ìk daarop geven?’
Waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? Die antwoorden vinden we heel vaak in het systeem van herkomst
Hand in hand
De gekwetstheid van het jonge kind is waar Hannah Bellinkx haar cliënten vertrouwd mee wil maken. ‘We zijn geneigd om de onvervulde verlangens die we als kind hadden, uit te dragen in het hier en nu: binnen onze relaties en in het leven van dag tot dag. Dat is waar ik mensen in meeneem. Waar heb je last van, wat heeft er ooit zo zeer gedaan? Waarnaar heb je zo’n groot verlangen? Daarvoor zet ik een volwassen popje neer en een popje voor het innerlijke kind. We hebben immers allemaal nog een kindsdeel in onszelf. Hoe kun je dat insluiten, bij je nemen, hoe kun je hand in hand door het leven gaan? De mensen die bij mij komen zijn elk op hun manier moedig, want ze zeggen eigenlijk: wil je met mij meekijken naar mijn verwonding? Als je het systeem, je familie, zo neer gaat zetten, dan komt het verborgene in het licht te staan. Maar hoe beter je kunt kijken naar datgene wat er zo diep geraakt wordt, hoe neutraler het contact tussen jou en de ander kan zijn. “Het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen”, zei Kierkegaard. Als je je geschiedenis begrijpt en weet waarom mensen bepaalde keuzes hebben gemaakt, kun je ook weer vrijer je eigen keuzes maken.’
Omgaan met kinderen en het ouderschap is echt een hele complexe weg, waarin je jezelf steeds weer tegenkomt. Daar hebben we van tevoren vaak geen idee van
Eyeopener
Bellinkx maakt het abstracte verhaal concreet met een casus van een vrouw die de afgelopen tijd bij haar kwam. ‘Deze vrouw heeft een dochter met ernstige woedeaanvallen. De zus van deze vrouw had vroeger, in hun jeugd, ook woedeaanvallen. Op de momenten dat haar dochter uitbarst, verlamt deze vrouw. Tijdens de opstellingen ontdekte ze dat zij als vierjarige had besloten: ik ga niet meer uiting geven aan wat er van binnen in mij leeft. Op een bepaalde manier is deze vrouw nog altijd dat meisje van vier, dus als er om haar heen iets heftigs gebeurt, bevriest ze en kruipt ze in haar schulp. Deze ontdekking is enorm behulpzaam voor haar geweest. Ze realiseerde zich dat ze gewoon nooit geleerd had hoe ze een grens kon aangeven – een enorme eyeopener. Via het opstellen van de tafelpopjes konden we praten over hoe het met haar was als kind. Wat gebeurde er thuis? Was er ruimte voor haar? De inzichten uit deze sessies veroorzaakte echt een doorbraak in het zichzelf begrenzen naar haar dochter. Deze vrouw kan nu contact maken met het kleine meisje in zichzelf, om te onderzoeken wat haar kindsdeel nodig heeft. Hoe vaak op een dag kom je eigenlijk gevoelens tegen die horen bij dat meisje van vier? Daarvan wordt ze zich nu meer bewust. Het is dus steeds opnieuw de vraag: waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? De antwoorden op die vraag vind je heel vaak in je systeem van herkomst.’
Mens onder mensen
Naast individuele sessies begeleidt Bellinkx onder meer een intervisiegroep voor vrijeschoolleerkrachten en een intervisiegroep voor ouders, waarbij ze ook met de tafelpopjes werkt. ‘Daar brengen mensen een opvoedvraag in en die zetten we dan op tafel neer. Daar komen dan nog extra getuigenissen bij, want de blik van anderen helpt. Als anderen met milde ogen meekijken, kan dat heel voedend zijn. Dan ben je mens onder de mensen en ontmoet je elkaar. Zo’n opstelling raakt aan diepe aspecten van ons menszijn. Omgaan met kinderen en het ouderschap is echt een complexe weg, waarin je jezelf steeds weer tegenkomt. Daar hebben we van tevoren vaak geen idee van. Persoonlijk ervaar ik dat ook als een godsgeschenk en een ontwikkelingsweg, met mijn eigen kinderen als spiegel.’
Hoe beter je kunt kijken naar datgene wat er zo diep geraakt wordt, hoe neutraler het contact tussen jou en de ander kan zijn
Lotsbewustzijn
Het systemisch werk kan goed naast het antroposofisch mensbeeld staan, vindt Bellinkx. ‘In de antroposofie wordt vaak gezegd dat je zelf je ouders kiest als je geboren wordt. In het systemisch werk zeg je: zo heb je het aangetroffen. Zo kun je op verschillende manieren kijken naar jouw lot. Sommige mensen zeggen: uit een vorig leven heb ik karmisch iets op te ruimen. Persoonlijk vind ik het moeilijk om zo te denken, omdat je het zo lastig kunt staven. Toch lijkt het erop op dat je met systemisch werken wel iets van dat karma, van dat lotsbewustzijn zichtbaar kunt maken. De antroposofie wordt wel gezien als een mysterieplaats, een plek waar je hemel en aarde kunt verbinden in gemeenschap. Dat is ook wat ik in een familieopstelling regelmatig ervaar: er is meer dan alleen de aardse materie. Het toont ons datgene wat groter is dan het leven en de dood. Dat kan troost bieden. Of bedding.’
Hoe werkt een opstelling?
Grondlegger van het systemisch opstellingenwerk is de Duitse psychotherapeut Bert Hellinger (1925-2019). Therapeuten en coaches die zijn principes toepassen, proberen de niet zichtbare dynamieken en knelpunten in het systeem van herkomst van de vraagsteller zichtbaar te maken, te laten erkennen of in beweging te brengen. Het geeft de vraagsteller een mogelijkheid tot bewuster waarnemen en reflecteren op zijn wortels. Bijzonder is dat een opstelling kan plaatsvinden zonder aanwezigheid of betrokkenheid van de opgestelde personen of thema’s uit het systeem van de vraagsteller. Je kunt werken met popjes, voorwerpen of vellen papier met daarop de naam van de opgestelde personen. Een opstelling met andere deelnemers is ook mogelijk. Hannah Bellinkx: ‘Welke middelen je gebruikt doet weinig af aan wat je kunt ervaren en inzien. Natuurlijk geven houten popjes geen live feedback, maar hun posities kunnen bij de vraagsteller wel sterke fysieke sensaties en inzichten teweegbrengen.’
In haar ‘werkplaats voor ontmoeting’ 
werkt Hannah Bellinkx (1980) als opvoedcoach, relatietherapeut en life coach. Ze werd geboren in een vrijeschoolgezin in Gent, leerde haar man kennen op Steinerschool De Es in Antwerpen, waarna ze verder studeerden in Nederland. Ze wonen in Haarlem, waar ze drie kinderen grootbrengen.
burobellinkx.nl