Vruchten plukken

Door Redactie - In: biografie, opvoeden, ouderen - 12 november 2022

TEKST  HUIB DE RUITER  |  BEELD  ERIK KARITS, UNSPLASH


Het zomerse jaargetijde van warmte en bloei hebben we ingeruild voor de herfst – tijd van rijping en oogst. Het jaar kenmerkt zich immers door verschillende perioden met elk hun kwaliteiten. Ook wij leven onze levens volgens bepaalde wetmatigheden en gaan door door allerlei perioden. Rijper worden gaat niet zonder ook getekend te worden door het leven, maar de plantenwereld en planeet Jupiter laten ons de rijke keerzijden van dat proces inzien.

De ontwikkeling van de mens verloopt in fasen van zeven jaar. Het duidelijkst zien we dat in de jeugdjaren. Een kind ontvangt vooral heel veel, zodat het later juist weer meer kan schenken aan de wereld. De eerste zeven jaar wordt het kind met veel liefde omhuld en kan het ervaren dat de wereld goed is. In de tweede zevenjaarsperiode gaat het kind spelenderwijs ervaren dat de wereld mooi is. In de daaropvolgende periode gaat het erom dat de wereld wáár is. Deze levensfasen gaan gepaard met een alsmaar toenemend bewustzijn. Mensenkinderen ontwikkelen zich vanuit een onbewust, donker, schemerachtig bewustzijn naar een licht en helder bewustzijn. Zo worden we steeds meer een individu, maar helemaal vanzelf gaat dat natuurlijk niet.

Vruchten plukken

Van groei naar bloei

Hoewel mensen en planten totaal andere wezens zijn, heeft het plantenleven ook interessante parallellen met onze levens. Planten zijn levende wezens en hebben ook een bepaalde ontwikkeling. Het begint met een kiemplantje, heel ongedifferentieerd. Je kunt vaak totaal niet zien wat voor plant het gaat worden. Maar dan gaat het groeien, zich ontplooien, wordt herkenbaar  en gaat uiteindelijk bloeien. Daar is veel voor nodig. Water, zonlicht en mineralen worden voortdurend opgenomen om te kunnen groeien en uitbreiden. Na enige tijd komt er dan een verandering: de plant gaat bloeien. Met de bloei komt de groei grotendeels tot stilstand. Het groen van de plant maakt plaats voor kleur en geur. Dat is maar goed ook, want anders zouden bijen en vlinders niet op bezoek komen en zou er geen bevruchting plaatsvinden. De gevolgen van die bevruchting zijn eerst niet zichtbaar, maar dan laat zich steeds meer een zwelling zien: de vrucht. Ook de vrucht ontwikkelt zich vanuit het groen naar het gekleurde en geurende – een rijpingsproces. Rijping is een subtiel afbraakproces, waarbij een hele nieuwe chemie ontstaat.

Binnenwereld

Met de vruchtvorming ontwikkelt zich een binnenwereld: de plant is nu niet meer op de omgeving en het kosmische gericht (zoals de bloem), maar richt zich nu naar binnen. De zwelling neemt toe, de vrucht wordt steeds wateriger, sappiger en aromatischer. En zelfs als de plant nu zou verdorren, blijft de vrucht vaak nog een tijd intact. In de vrucht lijkt zich een zelfstandig organisme gevormd te hebben, met een binnenwereld en met een eigen leven. Met enige voorzichtigheid kunnen sommige vruchten lang, soms wel tot een half jaar bewaard worden, zoals de term “bewaarappeltjes” aangeeft. Ook de term “appeltje voor de dorst” geeft aan dat die appel nog een tijdje sappig blijft. Na stoten of vallen wordt dat stabiele levende verstoord. Dan gaat de vrucht te gronde, gaat verrotten.

Jupiterkracht

De natuur is zo ingericht dat de plantenwereld ons kan voeden: we kunnen er letterlijk de vruchten van plukken. Verschillende planten – vooral struiken en bomen – dienen de mens met hun vruchten zoals bessen, druiven, kersen, pruimen, appels, abrikozen, peren, meloenen, bramen, frambozen, citroenen of sinaasappels. Er werkt een ongelooflijke wijsheid in die vruchtvorming. Veel vruchten zijn mooi rond: een kosmische vorm. De kwaliteit om vruchten te vormen komt niet uit het niets, maar vanuit een kosmische invloed, van de planeet Jupiter. Deze krachten zijn niet fysiek, maar werken buiten tijd en ruimte: ze hebben een geestelijke kwaliteit. De Jupiterkracht beheerst het waterige, leidt tot  vruchtvorming, zorgt voor stabilisering en het behouden van het vitale van een vrucht. Dit alles speelt zich af in de nazomer en in de herfst. In een ander jaargetijde zou er misschien niet veel van terecht komen. Globaal gezegd is de lente een periode van groei, de zomer die van bloei, de herfst de periode van oogsten en in de winter is er rust.

Fase van overgang

Mensen kennen ook “seizoenen” in hun leven: de jeugd en de adolescentie zijn een soort lente, de periode van het gezinsleven, waarin het leven zich uitbreidt is als een soort zomer. En dan komt er vaak een omslag, met een toenemende vermindering van vitaliteit en gezondheid. Dit luidt de herfstperiode in, zich voortzettend in de ouderdom, de winter van het leven. Net als bij de planten is er dus in het mensenleven een periode van groei en bloei en uitbreiding, en dan volgt er een knik en komt er een periode van afbraak en vermindering. In de veertiger jaren is er vaak zelfs sprake van een midlife crisis. Je beleeft dan vaak strijd – het kan gaan stormen. Niet zelden heel nuttig, met een kans om oude dingen die nog niet in orde waren alsnog aan te pakken. Het is de fase van overgang. Een moeilijke fase, maar wel met een kans op meer inzicht en meer zelfkennis. Dat is de achtergrond van het gezegde: “het leven begint bij veertig”. Maar het gaat er niet altijd zachtzinnig aan toe: veel wordt op zijn kop gezet en dat gaat gepaard met veel twijfel en verdriet en, noodgedwongen, met meer inkeer.

Jupiterfase

Rudolf Steiner zei ook wel dat wijsheid gekristalliseerde smart is. In de rimpelige gezichten van oudere mensen kunnen wie wijsheid vaak zien. Het zijn niet de sporen van voorspoed in het leven. Eerder zijn het doorstane moeilijkheden die hun gelaat hebben getekend. Wanneer dan de vijftiger jaren aanbreken kan er meer rust en wijsheid ontstaan.

Dit is de Jupiterfase in het leven. Nu kunnen vruchten geplukt worden en kan overzicht en sociaal gevoel ontstaan. In deze Jupiterfase kunnen we allerlei levenservaringen benutten, in het sociale, met de kleinkinderen of als we raad geven aan jongere mensen. Nu wordt het ook meer en meer mogelijk om ons te verdiepen in het geestelijke van het bestaan.

Aandacht voor het koninklijke

Jupiter was in de Griekse mythologie de koning der goden. Jupiter kwaliteiten hebben dan ook iets van het koninklijke. Een goede koning is joviaal (joviaal komt van Jovis, Jupiter) en staat boven de partijen. Hij beheert en behoedt zijn rijk met overzicht, inzicht en wijsheid.

Een vaderlijk type mens, die alles in zijn rijk overziet. Zijn gestalte is vaak stevig, gevuld, zijn blik rustig en krachtig. Typische Jupiter mensen waren bijvoorbeeld Goethe, Bach en Churchill. Ieder mens kan proberen iets van dat koninklijke in zichzelf naar boven te halen. Als we er oog voor krijgen wat tegenslagen en moeilijkheden in ons leven hebben gebracht, kunnen we ons bewuster worden dat er waarschijnlijk ook vruchten zijn gerijpt. Die vruchten zouden geplukt kunnen worden, en gedeeld met of geschonken aan onze dierbaren en medemensen. De plantenwereld helpt ons door de jaargetijden heen om hier steeds meer aandacht voor te krijgen.

Een kind ontvangt vooral heel veel, zodat het later meer kan schenken aan de wereld

Rijping is een subtiel afbraakproces, waarbij een hele nieuwe chemie ontstaat

Ieder mens kan proberen iets van het koninklijke in zichzelf naar boven te halen


Huib de Ruiter is oud-huisarts van Gezondheidscentrum De Lemniscaat in Leiden. Hij bestudeert de werkzame eigenschappen van grondstoffen voor antroposofische geneesmiddelen. In Ita deelt hij zijn bevindingen.