Waar ontstaat gezondheid?

Door Redactie - In: diversen - 12 november 2022

TEKST BART VANMECHELEN | ILLUSTRATIE ESTHER SEPERS


Wat een lichtvolle zomer ligt achter ons! De zomerzon maakte mijn gemoed licht en nodigde uit om buiten te zijn, te reizen, nieuwe schoonheid en perspectieven te ontdekken. Nu de dagen merkbaar korter zijn en de ochtendkilte ons meeneemt de herfst in, dwarrelen de herinneringen aan deze zomer door mijn ziel. Wat ik heb beleefd, leeft verder in mij. Het wordt tot mijn verhaal waarin ik mezelf herken en laat me mijn verbondenheid met de wereld voelen. Het leeft helder in mij – zeker als ik mezelf actief bewust maak van de samenhang van mijn waarnemingen en ervaringen. Dan gaat het licht van mijn denken stralen, zijn mijn zintuigen actief en open en wordt de wereld rondom mij begrijpelijk en zinvol. Dit heldere denken tilt me op zodat ik los kom van wat ik heb ervaren. Dan lukt het ook om mezelf te overstijgen: ik krijg inzicht in samenhangen die eeuwigheidskarakter hebben. Hierin kan ik mijn eigen spirituele zelf beleven: ik kan me autonoom, creatief en vrij voelen. Dat geeft houvast.

Waar ontstaat gezondheid?

Vrijheid of verstarring?

Na een innerlijke zoektocht met wikken en wegen, met beweeglijkheid en inleving kan ik tot een besluit of een conclusie komen. Zo’n conclusie brengt rust in mijn ziel, maar kan soms ook tot verharde standpunten leiden – zeker in onzekere tijden. In plaats van vrijheid neemt dan verstarring en angst bezit van mij. Angst werpt me terug op mezelf en confronteert me met onbegrip en onvermogen. De warme kracht van mijn lichaam verkilt daardoor. Mijn wereld wordt dan klein en dof en ik voel me opgesloten in mezelf.

Maar ook het omgekeerde beleef ik soms in de herfst. Ons maatschappelijk leven raast almaar sneller. Na de zomervakantie moet plots weer zó veel gebeuren! In de rush om alles op tijd geregeld te krijgen, dreig ik mezelf te verliezen. Hollend van hot naar her ontglipt me de tijd om rustig te eten. Onrust verstoort mijn slaap.

Zowel die verstarring als het verliezen van mezelf werken door tot in mijn vitaliteit en levensprocessen. Dit maakt me ongezond.

Hoop en vertrouwen

Welk medicijn helpt tegen deze ongezonde krachten die me wegtrekken uit mijn midden?

Hoe breng – en houd – ik mezelf in evenwicht? Wat versterkt mijn verbindende hartekrachten?

Om innerlijke gezondmakende krachten te versterken, wordt in de antroposofische geneeskunde soms een meditatie aan de patiënt meegegeven. Een wijsheidsvolle spreuk die uitnodigt om via het meedenken tot het meevoelen en meeleven te komen. Net zoals alle medicijnen in de antroposofische geneeskunde op maat van de individuele patiënt worden voorgeschreven, is het ook hier aan de arts of psychotherapeut om zorgvuldig een spreuk of mantram te kiezen die bij deze patiënt en in deze fase van zijn leven het beste past. Ook de opvolging om de werkzaamheid na te gaan is van belang. Bij de juiste keuze ontstaat hoop en vertrouwen: de patiënt voelt zich helemaal begrepen en in zijn diepste wezen gezien.

Mee denken, voelen en leven

Hierin ligt de werkzaamheid van de antroposofische meditatie: al doende wordt de potentie van ons hogere Ik versterkt. Als ik mee-denk met de inhoud van de spreuk, kan ik me verbinden met het licht van de waarheid. Als ik mee-voel met de kwaliteiten en de dynamiek van de spreuk, kan ik me er liefdevol mee verbinden. Ik voel dan hoe zinvol dit is. En als ik mee-leef met de dynamiek en de werkzaamheid die erin verwoord worden, maak ik me bewust van de mogelijkheden om idealen te realiseren. Een idee wat tot ideaal wordt, geeft kracht.

Zo verbind ik me sterk met de bronnen van mijn menselijkheid: licht, liefde en leven. Door me te verbinden met wat wezenlijk is, groeit mijn innerlijke veerkracht en kan ik een gezondmakend evenwicht brengen in alle domeinen van mijn leven.

Een belangrijke meditatie voor de antroposofische geneeskunde is bijvoorbeeld de mantram die Rudolf Steiner gegeven heeft in de cursus voor jonge artsen in 1924.

Aanschouw de lichtkracht in je ziel,

Voel in je lichaam het vermogen van de zwaarte.

In de lichtkracht straalt het geestelijke zelf,

In het vermogen van de zwaarte,

werkt de geest van God.

Maar lichtkracht mag geen bezit nemen

van het vermogen van het zware.

Evenmin mag de macht van het zware

in de lichtkracht doordringen.

Want als de lichtkracht de zwaartemacht grijpt,

En zwaartemacht dringt door in de lichtkracht,

Dan verstrengelen in de warrige wereld

ziel en lichaam zich

in het verziekende.

 

Mantram Rudolf Steiner, 1924

Inleven

Het is niet moeilijk om de gedachten mee te denken die hier worden weergegeven. Bijvoorbeeld: licht en zwaarte zijn allebei wezenlijk voor ons. Ze verbinden ons met ons hogere Zelf en met de scheppende kracht van het goddelijke. Licht en zwaarte hebben elk hun eigen dynamiek en werkzaamheid en deze kunnen zich het beste ontplooien als we ze niet met elkaar vermengen.

Nog wezenlijker is het om mee te doen met de activiteit die in de meditatie wordt aangesproken: ons vermogen tot aanschouwen en invoelen. Vanuit ons mee-voelen met de gedachten, kunnen we ons inleven in wat hier beschreven wordt. Hierdoor kunnen onze eigen levenskrachten gewekt en werkzaam worden.

Meditatie gaat verder dan het mee-­denken met de betekenis van de spreuk. Door onze gedachten tot rust te brengen en ons actief in te leven in de gedachtenstroom komt een andere dimensie naar voren. De woorden nemen ons mee naar een innerlijke beleving. Het woord “lichtkracht” bijvoorbeeld brengt de werkzaamheid van het licht sterker tot leven. Het licht wat hier wordt beschreven is geen fysiek licht, maar een innerlijk licht wat we kunnen voelen. In de mee-voelende aandacht ontstaat tegenwoordigheid van geest. Hierdoor maken we dit licht zo sterk dat het ons zijn oorsprong kan tonen. In dit oorspronkelijke vinden we de impuls tot het ontstaan, het scheppende wereldwoord.

Een heel andere ervaring wordt voor ons toegankelijk door ons meditatief in te leven in de “zwaartemacht”. Hierin beleven we de krachten in ons lichaam die ons verbinden met de aarde. En tussen “lichtkracht” en “zwaartemacht” ontstaat in de meditatie een innerlijke vrije ruimte van waaruit we deze twee richtingen kunnen verkennen, kunnen beleven en in evenwicht kunnen houden.

Zo kan antroposofische meditatie een kracht worden die niet alleen tot spirituele gezondheid leidt, maar die ook doorwerkt in onze ziel, in onze levenskrachten en onze fysieke gezondheid.

Goetheanum TV

Welke betekenis hebben meditatie en innerlijke ontwikkeling op onze gezondheid? Daarover hield dr. Matthias Girke een verhaal dat je kunt terugkijken op Goethenaum TV. Girke leidt samen met kinderarts Georg Soldner de Medische Sectie van het Goetheanum, internationaal huis voor de antroposofie in Dornach, Zwitserland. Duitstalig gesproken, Engels ondertiteld.


Bart Vanmechelen (1963) is directeur van heilpeda­gogisch dag­verblijf De Speelhoeve in Boechout (B) en werkt voor de Anthroposophic ­Council for Inclusive Social Development, waar ­meditatie een belangrijke kern vormt bij het werken met zorgprofessionals en belangstellenden. In Ita vertelt Bart je over verschillende meditatie oefeningen omdat ze zo praktisch en helpend zijn. Je kunt ze altijd en overal doen! Wil je Bart iets vragen over antroposofische meditatie? Stuur hem een bericht via: hartedialoog@gmail.com. Wil je gewoon aan de slag? Dat kan online. Voor mensen die al mediteren geeft Bart een verdiepingscursus op 7, 14, 21, 28 nov en 5 dec. om 20.00 uur. In de winter verzorgt hij ook weer een basiscursus.