Het goud van Peter Staal

Door Redactie - In: diversen - 10 juli 2020

Tekst Manon Berendse  | Beeld Jörgen Caris


Eind april verraste de burgemeester Peter Staal, met een oorkonde waarin hij als antroposofisch huisarts in hart en nieren, benoemd is tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Die heeft hij te danken aan zijn tomeloze inzet voor de antroposofische gezondheidszorg in Nederland én aan zijn patiëntenvereniging, die hem voordroeg. ‘Ik rijd dan misschien op en neer voor dat bestuurswerk in Zeist, maar we doen het natuurlijk samen.’

Het goud van Peter Staal

Peter Staal gaat graag recht op zijn doel af. In één moeite paart hij de maatschappelijke erkenning voor zijn werk aan wat er nog te doen is binnen het brede veld van antroposofische zorg. Want een lintje is leuk en een compliment van de Landelijke Huisartsen Vereniging voor de professionalisering die de NVAA realiseerde onder vakgenoten, is bijzonder – maar het is niet genoeg. Peter Staal: ‘De vraag naar antroposofische zorg is veel groter dan het aantal zorgverleners dat zich hierin bekwaamt. En ook al ervaren zorg- professionals de post-academische en post-HBO opleidingen Antroposofische Geneeskunde als een warm bad – het zijn er maar weinig die verder studeren. Daar moeten we wat mee.’

Antroposofische geneesmiddelen spelen een magistrale bemiddelende rol tussen de ziekte en de zieke

Willen begrijpen

Ook over de beschikbaarheid van antroposofische geneesmiddelen uitte hij al eerder zijn zorgen in het Lindeblad, huisblad van zijn praktijk: ‘Laten we er maar niet omheen draaien: het gaat niet zo goed met de omzet en winst van de enige bereidingsapotheek/producent van antroposofische geneesmiddelen. Wat de reden is, is niet geheel duidelijk, maar voor een groot deel lijkt dat te komen doordat een nieuwe generatie artsen niet zo vertrouwd is met (de werkzaamheid van) deze middelen.’ Terwijl het een goudmijn is waarover Peter Staal als praktijkhoudend huisarts na 31 jaar nog altijd enthousiast is. ‘Ik zou verkommeren zonder die antroposofische geneesmiddelen, omdat ze een magistrale bemiddelende rol spelen tussen de ziekte en de zieke. Het zijn echte geneesmiddelen waarvan de werkzaamheid grotendeels terug te voeren is op het begrip vitalisering. Dat vergt uitleg – wat is het, hoe werkt het – maar als je het fenomenologisch bekijkt, is het super concreet en aantoonbaar. Ik zou alleen veel meer indicatie gericht onderzoek willen zien. Dat is vooral een kwestie van geld en willen begrijpen, maar ik weet zeker dat als de antroposofische gezondheidszorg op de pijnbank wordt gelegd van de wetenschap, ze dat glansrijk doorstaat.’

Ik zou veel meer indicatie gericht onderzoek willen zien. Dat is vooral een kwestie van geld en willen begrijpen

Systeemwereld

Peter Staal wacht niet tot het zo ver is, maar neemt met zijn team iedere dinsdagmiddag een uur de tijd om met elkaar de werkzaamheid en kwaliteiten van antroposofische geneesmiddelen te bespreken. ‘Dat is niet alleen enthousiasmerend, maar maakt ook dat we kunnen mee denken met elkaar en ervaringen blijven uitwisselen. Zorgverleners botsen al genoeg met de systeemwereld van overheden, verzekeraars en soms ook het consumentisme van gebruikers. Protocoliseren, standaardiseren – zorgverleners én patiënten bekomt dit niet goed. Het bespreken van antroposofische geneesmiddelen houdt ons wakker voor het besef wat deze middelen nog meer zijn: gemetamorfoseerde vormen van liefde en licht. Het is van belang dat we onszelf blijven ontwikkelen en ons nauwkeurig voor blijven stellen hoe we de wereld willen zien. Alleen dan kunnen we de toekomst gericht naar ons toe halen.’

Met schematisch denken en afwachten kom je er niet. Dat heb ik misschien wel geleerd van Bernard Lievegoed

Wat hij een toekomstproof uitgangspunt vindt voor het vak van huisarts? ‘Begrip en informed consent. Als een patiënt zich werkelijk begrepen voelt, kan zijn situatie pas veranderen. Samen reflecteren op die situatie is dus een belangrijke basis. Vraag je samen af wat bij deze persoon past. Welk middel? Welke therapie? Daar is helemaal niks zweverigs aan, het is juist heel concreet. Geneeskunde is voor mij niet alleen maar wetenschap. Bij kinderen ben ik bijvoorbeeld door de jaren heen steeds minder bloed gaan afnemen, omdat ik leerde dat je met medische kennis, boerenverstand en antroposofische wijsheid heel goed een safe plan kunt maken. Met schematisch denken en afwachten kom je er niet. Dat heb ik misschien wel geleerd van Bernard Lievegoed. Hij zei altijd: “Als je zegt, ‘Er moet een brug gebouwd worden’, gebeurt er nog helemaal niks. ‘Er’ bouwt die brug niet – dat doen jij en ik.”

Ruimhartigheid

‘Aan Bernard Lievegoed heb ik veel te danken. Hij was het grote brein achter de opleiding voor antroposofische geneeskunde. Voordat ik reguliere geneeskunde ging studeren, had ik het geluk dat ik hem hoorde spreken op de Vrije Hogeschool. Ik was geraakt door zijn ruimhartigheid en zijn grote piëteit voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik was gefascineerd door hoe hij het begrip medemens zijn diepe invulling gaf. Pas later begreep ik dat het antroposofisch mensbeeld ten grondslag lag aan zijn visie.

Antroposofie heeft me een voorsprong gegeven op mijn medestudenten geneeskunde

Vanaf het begin van mijn studie ben ik me met een paar vrienden blijven verdiepen in de antroposofie. Dat heeft me een voorsprong gegeven op mijn medestudenten. Het klinkt misschien gek, maar als je geneeskunde studeert, moet je iets van je mens zijn afleggen om het vol te houden, wat je pas veel later gaat herijken, misschien. Omdat ik vanaf het begin een besef had hoe het ook kan, heb ik minder hoeven inleveren. Ik vergelijk het wel eens met mijn Spaanse gitaar: vakkundig gemaakt, van degelijk hout, met een warme klank en een klassiek voorkomen. Hij klinkt als een klok, maar heeft ook nuttige elektronica aan boord, zoals een microfoontje en een versterker. Zo voel ik me als antroposofisch arts eigenlijk ook. De antroposofische gezondheidszorg heeft patiënten én zorgprofessionals heel veel te bieden, ook de komende honderd jaar.’


Peter Staal stichtte in 1991 samen met een patiëntenvereniging zijn praktijk De Linde in Tilburg, waar ook andere zorgverleners praktijk houden. Zijn werk als antroposofisch huisarts combineerde hij lange tijd met bestuurswerk voor de NVAA, de NVAZ, de raad van commissarissen van de woon-werkgemeenschappen van De Seizoenen en hij toonde zich betrokken bij vrijeschool Tiliander in Tilburg. Voor deze tomeloze inzet wordt hij dit jaar geridderd. Twee keer per jaar publiceert de patiëntenvereniging het Lindeblad, waarin alle medewerkers schrijven over een specifiek thema. Je vindt hun bijdragen terug op peterstaal.praktijkinfo.nl