Sterrenkinderen

Door Redactie - In: diversen - 20 december 2019

 

Tekst Simone Thomasse | Beeld Nynne-Schröder/Unsplash


Als een zwangerschap eindigt in een miskraam, is dat intens verdrietig. Antroposofisch gynaecoloog Bart Maris vertelt over een heel teer gebeuren: je ontving je kindje in zoveel liefde en tóch vertrok het voortijdig. ‘Veel ouders vragen: hoe komt het, hebben we iets verkeerd gedaan?’

Sterrenkinderen

 ‘Laat ik beginnen met te benadrukken dat het eigenlijk heel bijzonder is als een zwangerschap goed verloopt en er inderdaad een gezond kindje komt. Want er zijn zoveel crisismomenten, vooral in de eerste paar weken. Uit studies weten we dat ongeveer 50% van alle bevruchtingen eindigt in een miskraam – een hoog percentage. Vaak gebeurt dit in zo’n vroeg stadium dat het niet eens opgemerkt wordt. Dus als het goed gaat, is dat een reuze wonder - iets wat onverwacht uit een andere wereld komt.’

Ongebruikte levensenergie

‘Veel ouders vragen: hoe komt het, hebben we iets verkeerd gedaan? Natuurlijk niet, je hebt niks verkeerd gedaan. Soms leg ik het zo uit: zwanger willen worden is iemand uitnodigen en een uitnodiging is altijd vrij. Je laat het aan de ander over of de uitnodiging wordt aangenomen of niet. Zou een mooie uitnodiging een beetje beter werken? Wie weet. Maar soms wordt ook een half openstaande deur beschouwd als een uitnodiging. Er zijn kinderen die onder de moeilijkste omstandigheden tóch komen en anderen die even onderweg zijn en dan weer terug gaan. Waarom? We weten het niet. Waar die ziel dan naar teruggaat? Beweringen daarover zijn toch een beetje speculatief. Goethe geeft ergens aan het eind van zijn Faust II een prachtige omschrijving van wat er gebeurt met de ziel van kinderen die niet worden geboren en dat ze hun ongebruikte levensenergie - die ze voor het komende leven bij zich hadden - weer mee terugnemen als geschenk voor de engelenwereld. Een troostende gedachte.’

Conceptie

‘Om dat trieste gebeuren van een miskraam bij benadering te kunnen bevatten, is het belangrijk jezelf af te vragen of we een kind maken of dat het een geschenk is. Het woord wat daarmee samenhangt is in het Duits ‘Empfängnis’; maar behalve in Bijbelse zin is ‘ontvangenis’ geen vaak gebruikt Nederlands woord. Wel kennen wij het begrip ‘conceptie’, wat met concept - idee - te maken heeft. Ik maak een onderscheid tussen de bevruchting – het versmelten van eicel en zaadcel - en de conceptie. De bevruchting biedt de mógelijkheid voor een conceptie. Het kan zijn dat het bij een bevruchting blijft en dat er geen conceptie plaatsvindt. In dat geval vindt er een ontwikkeling van misschien een paar dagen plaats en houdt het weer op. Via ervaringen met kunstmatige bevruchtingstechnieken weten we dat je het niet kunt forceren. De bevruchting wel, maar meer niet. Voor de conceptie ben je afhankelijk van dat wat ik ‘genade’ noem, óók bij ivf. Daarbij ligt het slagingspercentage op maximaal 25 tot 30%. Waarom het zo vaak niet lukt, wordt niet begrepen. Je bent en blijft afhankelijk van de genade of een ziel zich verbindt met wat door de versmelting van eicel en zaadcel werd voorbereid.’

Zwanger willen worden is iemand uitnodigen en een uitnodiging is altijd vrij

Trauma

‘Je kunt je iedere keer weer opnieuw verbazen over welke ontwikkelingscrises er eigenlijk plaats hebben in de eerste weken van de zwangerschap. Er zijn meerdere momenten waarop het mis kan gaan. De meest kwetsbare periode is de embryonale ontwikkeling gedurende de eerste vier weken, tot ongeveer twee weken na het uitblijven van de menstruatie. Maar het blijft spannend tot ongeveer de tiende, twaalfde week. Een miskraam betekent een shock, een trauma, een afscheid voor iedereen die ermee geconfronteerd wordt en in het bijzonder voor de moeder. Je hebt je verbonden, verheugt je en als daar onverhoopt een eind aan komt, is dat een dramatisch verlies. Soms kondigt het zich aan. Er zijn vrouwen die weinig voelen bij hun zwangerschap en helemaal niet verbaasd zijn dat ze een miskraam krijgen. Anderen geven aan dat ze merkten dat er iemand was gekomen, maar op de een of andere manier was dat gevoel ineens weg. Vervolgens krijgen ze twee dagen later een bloeding. Wat een zwangere vrouw bij zichzelf - of bij de ziel die bij haar introk – waarneemt, is een realiteit en moet serieus genomen worden.’

Als paar kun je zoeken naar een bij jou passend ritueel om afscheid te nemen

Bloem

‘Het is ontzettend belangrijk om te beseffen dat er geen schuld is - dat het om een beslissing van die ziel gaat. Zoiets van: ik mocht een beetje bij jou aankomen en daar ben ik dankbaar voor, maar mijn weg is nu een andere. Dit bespreekbaar maken is voor veel ouders behulpzaam en ook dat er een gevoel van respect voor dit besluit mag ontstaan. Als paar kun je zoeken naar een bij jou passend ritueel om afscheid te nemen. Dat kan in iedere denkbare vorm zijn en voltrokken worden in je eigen tuin, in het bos of op een begraafplaats. Als er al kinderen in het gezin zijn die weten dat ze een zusje of broertje krijgen, kan een klein altaar met bijvoorbeeld een mooie bloem of een sterretje in huis fijn zijn. Alles wat je kan helpen omgaan met je verlies is goed.’

Terug naar de sterren

‘In Nederland is het sinds februari mogelijk om niet levensvatbare kinderen aan te geven bij de burgerlijke stand. Dat kan in Duitsland al sinds 2013; ze worden hier ‘Sternenkinder’ genoemd. Ja, zo zou je het kunnen zeggen: ze gaan weer terug naar de sterren. De mogelijkheid om een te vroeg teruggegaan kindje aan te geven, geeft sommige mensen enorm veel (sinds februari kregen al meer dan 10.000 kinderen in Nederland alsnog een naam - red).

Het heeft qua gebaar misschien iets van willen vasthouden in plaats van weer vrijgeven. Toch zou ik ook hierover nooit een advies willen geven, het is zo persoonlijk. Boeiend is het wel, die parallelle werelden: het belangrijk vinden om een kindje te kunnen aangeven dat ooit onderweg was en tegelijkertijd wordt zoiets als prenatale diagnostiek met al zijn consequenties beschouwd als de normaalste zaak van de wereld. Het is er allebei.’


Gynaecoloog Bart Maris (1956) begeleidt aanstaande ouders tijdens hun kinderwens en zwangerschap. Samen met zijn vrouw, kinder- en schoolarts Nicola Fels, leidt hij in Krefeld een antroposofisch gezondheidscentrum voor kinder-, jeugd- en vrouwenzorg. Maris schreef meerdere boeken over zijn vakgebied vanuit antroposofisch perspectief, waaronder Samen met je kind op weg, dat in Nederland verscheen bij uitgeverij Christofoor, verkrijgbaar via abc-antroposofie.nl