Door-leven

Door Redactie - In: diversen, opvoeden - 20 december 2019

Tekst Manon Berendse | Beeld Esther Sepers


Geboren worden op aarde houdt de belofte in dat er ook een moment van loslaten zal volgen. En hoewel we dat weten, kan het ons overvallen, zeker als de dood zich aandient op een onnatuurlijk moment. Maar ook als een geliefde opa of oma sterft kan het gemis en verdriet intens zijn. Als die rauwe gevoelens dan ineens zo sterk aanwezig zijn binnen je gezin, lukt het je dan eigenlijk wel om je kinderen bij te staan? Psychologe Ellen Dreezens heeft als kind ervaren dat je als ouder zo in beslag genomen kunt zijn door rouw, dat je daar niet volledig toe in staat bent. 

Door-leven

Zij verloor haar ouders op jonge leeftijd en weet uit eerste hand dat kinderen hun gevoelens vaak nog niet op eigen kracht kunnen duiden, maar ze wel hebben. Net als volwassenen pendelen rouwende kinderen tussen gevoelens van verlies en daden gericht op herstel, maar ze hebben iemand nodig die hen vergezelt in dit grillige proces. Dat luistert nauw omdat ze nog volop in ontwikkeling zijn. Daarmee geeft Dreezens een eigentijds en warm antwoord op wat vrijeschoolpedagoog Helmut von Kügelgen vaak benoemde: juist jonge kinderen zijn in staat extra scherp waar te nemen of de volwassenen in hun omgeving ook zelf een werkelijke verbinding hebben met wat zij doen.

Helpers

Dreezens is iemand die de dood, met liefde, in het middelpunt van het gezinsleven durft neer te zetten. Als gepromoveerd psychologe, rouwcoach en universitair docent brengt ze kinderen het liefst samen met een volwassene uit hun eigen leefwereld. Dat is interessant: niet een hulpverlener zoeken, maar een helper. Iemand die vertrouwd is met je kind, maar iets verder af staat van het verlies. Iemand die liefde, tijd en aandacht beschikbaar heeft. Dreezens faciliteert deze mensen en noemt hen ‘hulp-volwassenen’. Dat begrip krijgt kleur als je denkt aan sommige personages uit de kinderliteratuur: iemand als Meneer Pen uit Pluk van de Petteflat, Hagrid uit Harry Potter en zelfs de wonderbaarlijke Mary Poppins. Allemaal hoeders die het kind echt zien, aanspreken vanuit hun eigenheid en waar nodig helpen met grotere levensvragen. Hulp-volwassenen zijn net zo vriendelijk, benaderbaar en levenswijs zonder belerend te zijn. Dreezens noemt hun opdracht eervol en dat is het ook. Ze schrijft: 'Wees niet bang om dingen uit te proberen of fouten te maken. je hoeft geen professional te zijn, en jij hoeft de pijn of problemen die jullie tegenkomen niet óp te lossen. Je rouwende kind gaat samen met jou verkennen en leren verdragen wat er allemaal gevoeld moet worden.' Wat een eye-opener om zo te kijken naar de cirkel van mensen rondom een rouwend kind. Voor hen schreef Dreezens dit boek in twee delen: voor het rouwende kind in de basisschoolleeftijd het Doorleefboek en voor de hulp-volwassene het Meeleefboek. Samen maken zij kennis met vier dieren die iets verloren zijn in hun leven. Via deze dierenverhalen reikt het kind naar zijn verlieservaring en verkent en erkent zijn eigen gevoelens. Om er vervolgens mee te gaan leven binnen het eigen gezin.

Zelf vorm geven

Dreezens sluit goed aan bij de belevingswereld van kinderen van 6 tot 12 jaar: haar toon is uitnodigend en bemoedigend en de boeken zijn eigentijds geïllustreerd. De verhalen over de vier dieren zijn herkenbaar, de vragen duidelijk en de opdrachten helder. Nergens lees je jargon, terwijl de hoofdstukken gaan over verschillende aspecten van rouw en vertaald zijn naar passende therapeutische oefeningen. Stap voor stap zal een kind zich vertrouwder gaan voelen met wat hem is overkomen. Omdat het benoemd wordt zonder eromheen te draaien of het in te vullen. Dreezens prikkelt het kind en zijn hulp-volwassene juist om daar zelf wakker voor te worden en vorm aan te geven; in verhalen, gesprekjes, activiteiten en tekeningen. Die focus op eigen regie sluit aan op wat in de antroposofische gezondheidszorg centraal staat: de gedachte dat jij zelf nodig bent voor jouw eigen genezingsproces. En dan is er nog de vanzelfsprekendheid waarmee dit hoogstpersoonlijke proces kunstzinnig vorm krijgt – zowel in taal als in beeld. Astrid Lindgren zei ooit: 'De mensheid is altijd gefascineerd door twee grote dingen: de dood en de liefde – deze hebben de aandacht van alle leeftijden. Je zou kinderen geen angst moeten aanpraten, maar zij hebben het net als volwassenen nodig om bewogen te worden door kunst.' Dat is precies wat Dreezens biedt, in nauwe samenspraak met illustrator Esther Sepers, vormgeefster Michelle Haak en redacteur Cecile Wijne Kroon.

Extra informatie vind je op een besloten website: filmpjes en podcasts, maar ook meer context. Knap is hoe compleet, liefdevol en consequent Dreezens alles een plek geeft: de verschillende fasen van een rouwproces, wat je kunt verwachten van kinderen in verschillende leeftijdsfases, maar ook hoe een school zich vanuit verbondenheid kan voorbereiden op situaties van rouw en verlies. Uit dit totaalproject ademt een groot besef van mens worden, ook als je nog maar enkele jaren op aarde bent.


Doorleefboek | Ellen Dreezens

In de wolken | € 29,95

doorleefboek.nl | livelovelose.nl