Basismodule Antroposofische Gezondheidszorg is een unicum
Tekst I Michel Gastkemper Foto’s I Heidi Arts
De Basismodule Antroposofische Gezondheidszorg van de sinds kort bestaande Academie Antroposofische Gezondheidszorg is een unicum. Het heeft een jaar of vijftien gekost voordat deze er kwam. Maar nu is hij er, en hoe! De module is een groot succes, in ieder geval bij de eerste groep van 23 cursisten, die zonder uitzondering enthousiast zijn.
Fysiotherapeut Hannie Bakker en gepensioneerd arts Guus van der Bie zijn de module(bege)leiders. Iedere maand trekken zij twee opeenvolgende dagen op met de cursistengroep, ook om lering te trekken uit de opgedane ervaringen. Elke keer komen er andere docenten, afkomstig uit verschillende vakgebieden. Zij bieden een aansprekend programma, waarbij actuele wetenschappelijke kennis wordt aangevuld met vanuit de antroposofie ontwikkelde inzichten en therapieën.
Het bijzondere aan de Basismodule is dat verschillende beroepen in de antroposofische gezondheidszorg hun opleidingskennis hebben gebundeld en deze nu met elkaar delen. De meeste beroepen beschikken over een eigen opleiding die zo’n twintig tot dertig jaar bestaat, waarin opleidingspioniers veel kennis en kunde hebben ontwikkeld. De volgende generatie opleiders is inmiddels aangetreden, en die stelt belang in integratie. Maar het samengaan is ook een noodzaak, om de eigen krachten te versterken en toch de eigenheid niet verloren te laten gaan.
De verschillende beroepsopleidingen laten nu het gemeenschappelijk te volgen deel in de Basismodule vloeien, en kunnen daarnaast en daaromheen hun eigen vakspecifieke onderdelen organiseren. Dat vraagt een nieuwe instelling, die nu blijkt te kunnen worden opgebracht. Dat is ook nodig, want de opvolging in de antroposofische gezondheidszorg moet worden gegarandeerd, waardoor tevens de zorg zelf en het niveau ervan kunnen worden verzekerd.
De respons is verheugend. Een nieuwe groep van opvallend veel jonge cursisten wilde graag intekenen en deed dat ook. Zij zijn voor het merendeel nog niet werkzaam in de antroposofisch geïnspireerde zorg, maar zijn er wel bijzonder in geïnteresseerd. De Basismodule is een uitgelezen mogelijkheid om hier op beroepsniveau kennis mee te maken. De drie cursisten die Stroom sprak getuigen daarvan.
De Basismodule is interdisciplinair en integratief, zoals ook de antroposofische gezondheidszorg dat is. Hij maakt deel uit van de beroepsopleidingen van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA), de Nederlandse Vereniging ter bevordering van de Antroposofische Psychotherapie (NVAP), de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Fysiotherapeuten (NVAF) en Stichting Plegan opleidingen voor verpleegkundigen op niveau 5.
De Basismodule is bestemd voor beroepsbeoefenaren die HBO en academisch zijn opgeleid en die werkzaam zijn in het veld van gezondheidszorg en welzijn, zoals artsen, diëtisten, fysiotherapeuten, orthopedagogen, psychologen, psychosociaal hulpverleners en verpleegkundigen.
Ingrid Daniels is ergotherapeute, ze leerde elf jaar geleden via haar man de antroposofie kennen. Het sprak haar aan dat hier helder werd wat zij zelf beleefde of aanvoelde. ‘Ik ben al enige tijd lid van de Antroposofische Vereniging en heb mijn praktijk opgezet met het ideaal ooit vanuit de antroposofische mensvisie te gaan werken als ergotherapeut. Dat viel me gezien de complexiteit niet mee. Er is zoveel te lezen en te onderzoeken! Ik zocht enige jaren naar een opleiding waar ik bij aan kon sluiten en dat werd dus uiteindelijk deze module. Mijn intentie was van meet af aan duidelijk; deze module kwam voor mij als het antwoord op een vraag. Ik hoop echt de komende jaren stappen te kunnen zetten om antroposofisch ergotherapeut te worden. Iets wat die titel waard is.’
‘Ik voel veel energie in de opleiding. Hier word ik me bewuster van wat ik doe en van wat werkt, en waarom dat zo is. Bijvoorbeeld dat je bij een behandeling een proces ingaat waarbij je de patiënt elke week laat terugkomen. Wanneer je dat niet doet, val je uit de stroom van de behandeling. In deze opleiding leer ik over de verschillende ritmen van de diverse wezensdelen. Bijvoorbeeld een ritme van 24 uur of van 1 week; waarvoor je kiest, maakt veel verschil. Dan laat je patiënten niet met tussenpozen van 10 of 17 dagen terugkomen.’
Er komen bij haar mensen met chronische vermoeidheid, die door andere hulpverleners onbehandelbaar zijn verklaard. Maar die constatering klopt niet. Ingrid investeert in warmte en aandacht, waarbij ze niet altijd direct wat bereikt. Maar dan blijkt dit na drie maanden toch te zijn opgepakt. Dat is niet volgens de gangbare protocollen, terwijl er van verbetering wel degelijk sprake is. In de opleiding hoort ze dan een zin als: ‘beter worden is moeilijk alleen met een kouproces te bereiken’. Dan valt er bij haar een kwartje: zo simpel kan het zijn!
Consultatiebureau-arts Desirée van Klaveren is blij dat de Basismodule geen maand achter elkaar duurt, maar verspreid over het hele jaar wordt gegeven, op twee opeenvolgende dagen per maand. Daardoor laat die zich ook goed combineren met andere opleidingen. Ze is een paar keer ingevallen op een antroposofisch consultatiebureau. Haar kinderen zitten op de vrijeschool, dus onbekend is het haar niet.
Desirée: ‘Deze antroposofische opleiding heeft voor mij een grote diepgang. Alle puzzelstukjes vallen op hun plek. Daarbij wordt er op een neutrale en wetenschappelijke manier naar antroposofie gekeken. Ik hoor hoe het in elkaar steekt; dat is goed, want ik ben zelf heel kritisch! Ik heb vroeger wel lezingen over Rudolf Steiner gehoord, die zeiden me toen niets. Nu is dat anders. Daarbij zijn de docenten hier heel deskundig. Van een gepensioneerd arts-embryoloog uit Maastricht kregen we anatomie. Hij ging met ons terug naar de basis: de embryologie. Ik dacht eerst: wat is dat lang geleden. Maar algauw kreeg ik door dat het ook voor ons relevant is wat hij vertelde over het ontstaan van het mensenleven. Daar zit zo veel meer in!’
‘De viergeleding daarin was voor mij nieuw. Die geeft een andere dimensie en biedt een verklaring voor wat ik intuïtief al voelde. Ook is het heel mooi wetenschappelijk en brengt orde aan in de verschijnselen. Met alleen intuïtie weet je vaak nog niet waarom je iets doet. Hier leer ik hoe dat komt, hoe de geest in elkaar zit. Gewoonlijk kijk je alleen naar symptomen, bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Maar wat is oorzaak? Mijn collega’s in de reguliere zorg zijn heel nieuwsgierig en willen graag dat ik het hen kom uitleggen. En ook zijn zij nieuwsgierig naar de geneesmiddelen en hoe dat zit.’
‘Er zijn veel therapeuten die de Basismodule volgen. Het is leuk hoe zij vanuit hun vakgebied deze opleiding doen en ernaar kijken. Elke keer discussiëren we met elkaar, dat is onderdeel van het programma. We hebben een eigen inbreng. ’s Middags hebben we een apart dagdeel met alleen de artsen, dat zijn er vijf. Dan kunnen we meer vaktechnisch op de dingen ingaan. We krijgen specifieke huiswerkopdrachten. Iedereen heeft een eigen tutor (een persoonlijke opleidingsbegeleider). De mijne is al dertig jaar antroposofisch arts. Binnenkort mag ik met hem meelopen op spreekuur. Daar zie ik naar uit. De Basismodule kan ik iedereen aanbevelen!’
Michiel Klaver is sinds kort fysiotherapeut. Over de Basismodule vertelt hij: ‘Het is heel erg leuk, het is een goede module, goed opgebouwd. Ik heb een half jaar de minor Antroposofische Gezondheidszorg aan Hogeschool Leiden gevolgd, en die lijkt hierop. Deze module is wat kleiner en meer gecomprimeerd. Het is heel fijn dat ik die minor voorafgaand had, dat geeft mij meer houvast, de module is daardoor beter te begrijpen. Want de lesstof is best moeilijk, heel anders dan in de reguliere zorg. Je moet een heel andere kant op denken.’
‘In juni ben ik afgestudeerd als fysiotherapeut. Het was puur toeval dat ik de minor leerde kennen. Die maakte me enthousiast en raakte me, wat ik juist miste in de reguliere therapie. Wat ik miste staat ook niet meer in de richtlijnen. Die zijn vaak zo koud, de patiënt leer je er niet door kennen. Maar dat alles vond ik hier terug. Ik heb wel op de vrijeschool gezeten, was dus bekend met de sfeer, maar wist het fijne er niet van. Bij de fysiotherapieopleiding kent niemand die minor en deze Basismodule. Er zou meer informatie over moeten zijn.’
‘De Basismodule is ook heel praktisch. We doen waarnemingsoefeningen tijdens theoretische lessen, dat geeft meteen veel verduidelijking. En ook met de groep een opdracht doen werkt heel goed. En dan levert de discussie met elkaar veel op. Ik doe dit niet alleen voor mijn werk, maar ook voor mezelf. Want ik word als persoon ook aangesproken. Dat is leuk, maar ook best zwaar.’